Giáo cụ Montessori đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Vì vậy nhiều phụ huynh muốn làm giáo cụ tại nhà để giúp quá trình dạy trẻ mang đến hiệu quả tốt hơn. Tuy nhiên làm giáo cụ chuẩn không phải là việc ai cũng có thể thực hiện được. Trong nội dung bài viết dưới đây Sakura Montessori sẽ gửi đến cha mẹ cách làm 5+ giáo cụ Montessori handmade đúng kỹ thuật, dễ thực hiện nhất cho trẻ chơi đùa, phát triển toàn diện.
Tổng quan về bộ giáo cụ Montessori
1. Giáo cụ Montessori là gì?
Giáo cụ Montessori hay bộ giáo cụ Montessori là bộ sưu tập các dụng cụ, vật dụng, đồ chơi giáo dục được phát triển bởi Tiến sĩ, bác sĩ Maria Montessori – nhà giáo dục, nhà tâm lý học người Ý. Bộ sưu tập này được thiết kế để giúp trẻ học tập hiệu quả thông quá các hoạt động sáng tạo, tư duy logic nhằm khuyến khích sự phát triển tự nhiên, toàn diện của trẻ.
Sử dụng giáo cụ Montessori trong phương pháp giáo dục sớm Montessori giúp trẻ có cái nhìn trực quan, sinh độn về thế giới xung quanh. Các hoạt động học tập của trẻ không còn cảm giác khô khan, bị ngồi nhét, gò bó. Từ đó khắc phục được nhược điểm cực lớn của giáo dục theo kiểu cũ khiến trẻ bị gò ép vào khuôn mẫu cứng nhắc.
Giáo cụ Montessori khác với đồ dùng dạy học thông thường. Các loại giáo cụ Montessori được nghiên cứu , thiết kế đa dạng phù hợp với nhu cầu dạy và học đang ngày càng được cải tiến và phát triển.
2. Tại sao nên sử dụng bộ giáo cụ Montessori trong giáo dục trẻ?
Giáo cụ Montessori mang đến nhiều lợi ích cho quá trình giáo dục trẻ theo phương pháp Montessori, cụ thể:
- Trông quá trình tự khám phá, tìm tòi các sử dụng giáo cụ, trẻ được rèn luyện khả năng quan sát, phát đoán và tính tự lập.
- Mỗi giáo cụ có đặc tính riêng, trẻ được tự do khám phá theo sở thích nhu cầu vì vậy trẻ sớm biểu hiện khả năng tiềm tàng của mình trong các lĩnh vực như toán học, nghệ thuật, ngôn ngữ… Từ đó thầy cô, cha mẹ có định hướng giúp con phát triển tốt khả năng của mình trong tương lai.
- Giáo cụ Montessori thiết kế thông minh, đầy tính sáng tạo giúp cho quá trình học tập của trẻ trở nên cuốn hút, thích thú, không còn cảm giác căng thẳng. Nói cách khác bé sẽ vừa học, vừa chơi một cách vui vẻ và hiệu quả.
- Trẻ được giáo dục bằng giáo cụ Montessori thương thông minh, cá tính và năng động.
3. Giới thiệu một số giáo cụ Montessori tiêu biểu
Trong phương pháp Montessori có 5 lĩnh vực giáo dục chính: Ngôn ngữ, Toán học, Văn hóa, Thực hành đời sống, Cảm quan. Theo đó, với mỗi lĩnh vực giáo dục có những bộ giáo cụ đặc trưng riêng phục vụ cho công tác dạy và học.
- Lĩnh vực giáo dục Ngôn ngữ: Giáo cụ Montessori cho lĩnh vực giáo dục ngôn ngữ được thiết kế để giúp trẻ phát triển các kỹ năng ngôn ngữ như luyện từ vựng, ngữ âm, đọc và viết. Một số giáo cụ tiêu biểu có thể kể đến là bảng chữ cái, bộ chữ cái nổi, bảng đánh vần…
- Lĩnh vực giáo dục Toán học: Giáo cụ Montessori cho lĩnh vực toán học giúp trẻ phát tiển kỹ năng toán học như đếm số, tính toán, tư duy logich, giải quyết vấn đề… Một số bộ giáo cụ phù hợp như bộ chữ số Montessori, bộ tập tính, bộ đồ chơi toán học…
- Lĩnh vực giáo dục Văn hóa: Giáo cụ phục vụ cho hoạt động dạy và học Montesori lĩnh vực văn hóa được thiết kế giúp trẻ khám phá thế giới xung quanh, các nền văn minh, văn hóa khác nhau. Các giáo cụ phục vụ cho lĩnh vực này có thể kể đến như bản đồ thế giới, bộ đồ chơi văn hóa, bộ vật dụng văn hóa…
- Lĩnh vực Thực hành cuộc sống: Giáo cụ trong lĩnh vực Thực hành cuộc sống là những đồ dùng cơ bản giúp trẻ quản lý cuộc sống của mình, rèn luyện khả năng tự lập, tự chăm sóc, phụ vụ. Các giáo cụ bao gồm bàn rửa tay, bàn vệ sinh, đồ dùng cá nhân…
- Lĩnh vực giáo dục Cảm quan: Giáo cụ cho lĩnh vực Cảm quan là các thiết kế giúp trẻ phát triển giác quan, tìm hiểu thế giới xung quanh. Đồng thời giúp trẻ phát triển giác quan, khả năng sáng tạo, tư duy logic, quan sát và tập trung. Một số giáo cụ Cảm quan có thể kể đến như bộ cảm quan âm thanh, bộ cảm quan vị giác…
>>Xem thêm:Khám phá 5 lĩnh vực trong chương trình Montessori chuẩn quốc tế
Sử dụng giáo cụ Montessori trong phương pháp giáo dục Montessori mang đến nhiều lợi ích, hiệu quả. Chúng ta có thể sử dụng giáo cụ được nghiên cứu và sản xuất từ các đơn vị uy tín. Tuy nhiên, phụ huynh có thể sáng tạo bằng cách tự làm giáo cụ Montessori tại nhà cho trẻ bằng cách tận dụng các vật dụng, nguyên liệu sẵn có. Để làm phong phú hơn các loại đồ chơi, giáo cụ cho con học tập ở gia đình, cha mẹ có thể tham khảo hướng dẫn cách làm giáo cụ Montessro hanmade chuẩn nhất trong nội dung tiếp theo.
Hướng dẫn cách làm 5+ giáo cụ Montessori handmade chuẩn nhất, dễ thực hiện
Phương pháp giáo dục sớm Montessori nhận được đánh giá cao từ các chuyên gia, phụ huynh và ứng dụng nhiều trong môi trường giáo dục mầm non. Do đó nhiều phụ huynh mong muốn tạo môi trường học tập cho con ngay tại nhà để giúp trẻ có sự phát triển tốt hơn. Nhiều cha mẹ sẵn sàng tự làm giáo cụ phục vụ cho quá trình dạy trẻ. Dưới đây là hướng dẫn cách làm 5+ giáo cụ Montessori handmade chuẩn mời phụ huynh cùng tham khảo.
1. Đồ chơi bận rộn (bảng Busy Board)
Busy Board – Đồ chơi bận rộn là 1 trong các giáo cụ Montessorimón phổ biến hấp dẫn và mang lại hiệu quả giáo dục cho trẻ. Bảng được cấu thành từ nhiều thành phần từ đơn giản đến phức tạp phù hợp với nhiều lứa tuổi. Đây là giáo cụ giúp trẻ phát triển khả năng tìm tòi, khám phá tìm ra vai trò, các mối quan hệ giữa các vật dụng trên bảng. Giáo cụ này rất hữu ích trong việc rèn luyện khả năng phản xạ, tưởng tượng và sáng tạo của các bé.
Chính vì vậy cha mẹ hãy căn cứ vào giai đoạn phát triển của con để làm mẫu Busy Board phù hợp. Các bước làm đồ chơi bận rộn được thực hiện như sau:
Chuẩn bị
- Tấm bảng phẳng từ bìa catton/ gỗ
- Vít
- Dây buộc
- Các phụ kiện khác phù hợp với lứa tuổi của trẻ: chìa khóa, đồng hồ, ống nước, bảng tính…
Các bước thực hiện
- Bước 1: Cha mẹ cần xác định ý tưởng, chủ đề bảng bận rộn phù hợp giai đoạn phát triển của trẻ
- Bước 2: Phác thảo sơ đồ chi tiết vị trí các thành phần được bố trí trên bảng
- Bước 3: Gắn chặt các nguyên liệu đã chuẩn bị trên bảng theo sơ đồ chi tiết
Lưu ý: Cha mẹ cần hướng dẫn ví dụ cho trẻ về vai trò của vật dụng nào đó trên bảng trong thực tế và mối liên hệ của vật dụng với vật khác. Sau đó để trẻ tự tìm hiểu và trình bày về các vật dụng khác. Sau một thời gian chúng ta có thể thay đổi vật dụng, cách bố trí để giúp trẻ không cảm thấy nhàm chán và học tập được nhiều kiến thức mới hơn.
2. Cách làm giáo cụ cho trẻ sơ sinh
Để giúp trẻ phát huy tiềm năng, ngay từ khi trong giai đoạn sơ sinh cha mẹ nên chuẩn bị cho con các dụng cụ hỗ trợ là các giáo cụ Montessori để trẻ vừa học, vừa chơi, sớm bộc lộ các thế mạnh của mình. Một số loại giáo cụ handmate được đánh giá cao về hiệu quả khi sử dụng cho trẻ sơ sinh cha mẹ có thể làm cho con là:
Bảng treo hình đen trắng kích thích thị giác
Chuẩn bị
- Giấy màu đen trắng
- Bìa catton
- Keo dính
Các bước thực hiện
- Bước 1: Cha mẹ chọn hoặc cắt các hình có màu đen trắng đơn giản như hình tròn, chữ nhật, đa giác, tam giác, hình con thú, ngôi sao… để tạp sự tập trung thị giác cho trẻ
- Bước 2: Dùng keo dán hình lên tấm bìa và treo lên trước mặt, vừa với tầm nhìn của trẻ
- Bước 3: Cho trẻ quan sát để tăng cường và kích thích thị giác phát triển
Chú ý: Cách đơn giản hơn phụ huynh có thể chọn sẵn các hình đen trắng có sẵn, hoặc in hình đen trắng trên khổ giấy lớn và treo lên vừa tầm nhìn cho trẻ quan sát. Nên thay đổi hình thường xuyên để tạo sự mới mẻ và hấp dẫn cho trẻ.
Giáo cụ treo nôi cho trẻ sơ sinh
Chuẩn bị
- Đồ chơi vừa tầm tay cầm của trẻ: xúc xắc, hình cắt con bướm, chuồn chuồn, quả cầu…
- Dây treo, khung treo
- Kéo cắt
Các bước thực hiện
- Bước 1: Cha mẹ nên chọn các món đồ có kích thước, hình dạng khác nhau nhưng vừa tay cầm của trẻ. Đồ chơi an toàn, không sắc nhọn tránh làm tổn thương khi trẻ chạm vào. Nên sử dụng các đồ chơi có nhiều màu sắc khi con đã lớn hơn, đến giai đoạn có thể nhận biết
- Bước 2: Xâu đồ chơi chắc chắn vào dây treo và treo đồ chơi lên khung treo phía trên nôi của trẻ ở khoảng cách phù hợp để bé nhìn và với tay tương tác
- Bước 2: Cho trẻ quan sát, với tay cầm nắm
Các món đồ chơi vòng tròn nhiều màu sắc cho trẻ cầm nắm
Chuẩn bị
- Đồ chơi vừa tầm tay cầm của trẻ: xúc xắc, hình cắt con bướm, chuồn chuồn…
- Dây treo
Các bước thực hiện
- Bước 1: Khi trẻ tập ngồi, khả năng cầm nắm tốt hơn cha mẹ nên chuẩn bị cho con giáo cụ là các vòng tròn nhiều màu sắc, kích thước vừa phải. Những món đồ chơi này giúp kích thích thị giác, phát triển vận động và tạo điều kiện cho trẻ sớm nhận biêt được màu sắc.
- Bước 2: Hướng dẫn trẻ cách nhận biết màu, cầm đồ vật theo câu hỏi…
- Bước 3: Cho trẻ thực hành hàng ngày
3. Cách làm bộ giáo cụ Montessori học số, chữ cái
Đối với nhiều trẻ việc học số và chữ cái theo kiểu truyền thống khá nhàm chán, khô khan và khó nhớ. Thiết kế bộ giáo cụ Montessori nhiều màu sắc, hấp dẫn trẻ khiến bé thích thú, tiếp thu nhanh và ghi nhớ lâu hơn. Phụ huynh có thể thực hiện các bước làm giáo cụ này như sau:
Chuẩn bị
- Mảnh giấy nhỏ, bìa
- Bút viết, bút màu
Các bước thực hiện
- Bước 1: Cha mẹ sử dụng các mảnh bìa hoặc mảnh giấy nhỏ ghi số và chữ cái, tô màu sinh động
- Bước 2: Dạy trẻ nhận diện các số và chữ cái đó
- Bước 3: Sắp xếp số, chứ cái theo thứ tự và để trống vài vị trí
- Bước 4: Yêu cầu trẻ tìm kiếm, nhận diện và chọn các số hay chữ còn thiếu.
Lưu ý: Với bảng số và chữ cái đã chuẩn bị, phụ huynh có thể linh hoạt trong cách dạy trẻ học và nhận diện khác nhau để bé không bị nhàm chán, tiếp thu nhanh hơn.
4. Đồ chơi rèn vận động tinh
Vận động tinh là hoạt động cần rèn luyện cho trẻ từ sớm vì đây là hoạt động vận động có vai trò quan trọng giúp bé tăng cường phối hợp tay và mắt, hình thành tính tự lập, phát triển khả năng ngôn ngữ… Cha mẹ có thể thiết kế cho con các giáo cụ rèn luyện vận động tinh như:
Xúc hạt từ tô này sang tô khác
Chuẩn bị
- Tô/ bát: 2 cái
- Thìa: 1 cái
- Gạo, hạt bắp, hạt đỗ…
Các bước thực hiện
- Bước 1: Hướng dẫn trẻ cách xúc hạt chuyển từ tô này sang tô khác mà không làm rơi hạt ra ngoài
- Bước 2: Cho trẻ thực hiện xúc và di chuyển hạt từ tô này sang tô kia
Rót nước vào bình
Chuẩn bị
- Bình nước chia vạch đong: 2 chiếc
- Nước sạch
- Khăn lau sạch
Các bước thực hiện
- Bước 1: Hướng dẫn trẻ cách rót nước từ bình này sang bình khác theo vạch chia yêu cầu
- Bước 2: Cho trẻ thực hiện việc rót nước đến vạch chia cho sẵn
- Bước 3: Yêu cầu trẻ lau sạch nước nếu nước chảy ra ngoài bình
Mở và đóng ổ khóa
Chuẩn bị
- Ổ khóa: 1 ổ
- Chìa khóa: 3 – 5 chìa khác nhau
Các bước thực hiện
- Bước 1: Hướng dẫn trẻ tìm chìa khóa phù hợp với ổ khóa và thực hiện đóng/ mở khóa
- Bước 2 Cho trẻ tự thực thành tìm chìa khóa phù hợp và đóng/ mở ổ khóa
Cài cúc áo/ cúc quần
Chuẩn bị
- Áo/ quần có cúc của trẻ
Các bước thực hiện
- Bước 1: Hướng dẫn trẻ cách măc, cài cúc áo/ quần đúng
- Bước 2: Cho trẻ thực hành mặc và tự cài cúc áo/ quần
Gắp quả bông màu sắc
Chuẩn bị
- Kẹp gắp
- Khay nhựa chia ngăn hoặc các loại cốc giấy
- Quả bông nhiều màu sắc
Các bước thực hiện
- Bước 1: Chọn quả bông nhiều màu sắc đủ kích thước đặt vào 1 cốc hoặc khay to
- Bước 2: Hướng dẫn trẻ màu sắc quả bông và dạy con cách gắp và chia bông vào các ngăn trên ngay hoặc cốc theo màu sắc hoặc theo kích thước
- Bước 3: Cho trẻ thực hành để rèn luyện khả năng vận động và sự khéo léo của đôi tay, sự phối hợp linh hoạt giữa tay và mắt. Đồng thời trẻ cũng rèn luyện sự tập trung, ghi nhớ màu sắc, kích thước tốt hơn.
5. Giáo cụ handmade tăng cường vận động
Các trò chơi vận động giúp trẻ rèn luyện sức khỏe, thể chất, tăng cường sự dẻo dai, phát triển kỹ năng vận động thô. Cha mẹ nên chuẩn bị các giáo cụ phù hợp với hoạt động để giúp trẻ hứng thú, vui vẻ và hợp tác tham gia. Dưới đây là 1 số giáo cụ Montessori 3 – 6 tuổi phụ huynh có thể tận dụng vật liệu tại nhà để tạo ra các trò chơi vui khỏe cho con:
Làm địa hình mô phỏng trò chơi leo núi
Chuẩn bị
- Gối, đệm
- Thùng catton
Các bước thực hiện
- Bước 1: Chọn vị trí có diện tích rộng tại nhà, sử dụng các loại gối, đệm, thùng catton để cha mẹ mô phỏng địa hình leo núi
- Bước 2: Hướng dẫn trẻ luật chơi trò leo núi và làm mẫu
- Bước 3: Cho trẻ thực hiện chơi trò leo núi tại địa hình mô phỏng đã chuẩn bị sẵn
Làm địa hình chơi nhảy số
Chuẩn bị
- Tấm bìa catton
- Hộp bút màu
Các bước thực hiện
- Bước 1: Trên tầm bìa catton lớn, cha mẹ dùng bút kẻ ô, ghi các số và tô màu trang trí đẹp mắt
- Bước 2: Hướng dẫn trẻ chơi trò nhảy số theo hiệu lệnh, trò chơi giúp trẻ vừa rèn luyện vận động, kích thích sự tập trung và học kiến thức về các con số nhanh chóng, ghi nhớ lâu hơn
- Bước 3: Cho trẻ thực hiện chơi dưới sự hỗ trợ của phụ huynh
6. Cùng con làm giáo cụ Montessori handmade xỏ dây
Giáo cụ handmade xỏ dây có tác dụng giúp trẻ từ 2 tuổi trở lên nhận biết màu sắc, hình dáng, tăng cường vận động tinh mang lại sự khéo léo cho đôi tay. Đồng thời đây cũng là giáo cụ giúp trẻ trau dồi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn là những yếu tố tốt cho các hoạt động và sự phát triển trong giai đoạn tiếp theo của bé. Cha mẹ có thể tham khảo cách làm khá đơn giản theo những bước dưới đây:
Chuẩn bị
- Hạt cườm nhiều hình dạng khác nhau, đục lỗ và có nhiều màu sắc: 40 hạt
- Dây xâu hạt
Các bước thực hiện
- Bước 1: Cha mẹ giới thiệu cách làm xâu hạt với nhiều màu sắc, làm mẫu kết hợp giảng giải các xỏ dây, luồn hạt và cố định chắc đầu dây cho trẻ
- Bước 2: Để trẻ tiến hành xâu các hạt cườm có màu sắc khác nhau vào sợi dây xâu hạt giúp trẻ rèn luyện sự khéo léo đôi tay
- Bước 3: Bố trí màu sắc theo thứ tự tùy theo sở thích của trẻ để giúp bé cảm thấy việc học tập hấp dẫn, vui vẻ
- Bước 4: Cố định chặt đầu dây để hạt cườm không rơi ra ngoài
Lưu ý: Trong quá trình xâu hạt cha mẹ cần chú ý không để trẻ ngậm hoặc nuốt hạt cườm và dây. Chúng ta có thể tăng độ khó bằng cách chọn hạt loại nhỏ hơn hoặc sử dụng các vật dụng tương tự hạt cườm cho trẻ tập xâu vào dây.
Trên đây là chia sẻ về một số ý tưởng làm giáo cụ Montessori handmade tại nhà khá đơn giản, dễ thực hiện nhưng vẫn đảm bảo tính khoa học và hiệu quả. Cha mẹ có thể cùng thực hiện, cùng thực hành với các giáo cụ này để rèn luyện cho con về khả năng vận động, sự linh hoạt, khéo léo, khả năng tư duy, sáng tạo, phát triển trí tuệ hiệu quả. Chúc phụ huynh và các bé có các giờ học mà chơi, chơi mà học vui khỏe, có ích.
