Ăn dặm là một hành trình dài mà mẹ cần bỏ rất nhiều thời gian và công sức để chăm sóc cho bé trong giai đoạn này. Đây là thời điểm mà bé cần được xây dựng một chế độ ăn uống phù hợp, đảm bảo nhận đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để có thể phát triển toàn diện. Vậy các món ăn dặm cho bé cần đáp ứng những tiêu chí nào, bổ sung những loại thực phẩm nào và đâu là cách chế biến phù hợp nhất? Câu trả lời sẽ được giải đáp ngay trong bài viết này, cùng Sakura Montessori tìm hiểu mẹ nhé!
Bé mấy tháng bắt đầu ăn dặm?
Theo hướng dẫn của nhiều chuyên gia dinh dưỡng và tổ chức y tế hàng đầu, bé nên bắt đầu ăn dặm vào khoảng từ 5 – 6 tháng tuổi. Đây là khoảng thời gian khi hệ tiêu hóa của bé đã phát triển đủ để tiếp nhận thức ăn cố định thay vì chỉ dựa vào sữa mẹ hoặc sữa công thức. Tuy nhiên, quyết định cụ thể về thời điểm nên cho bé ăn dặm cần dựa trên sự phát triển cá nhân của bé. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng bắt đầu ăn dặm:
- Bé có khả năng ngồi ổn định: Bé có khả năng ngồi ổn định trong ghế ăn hoặc ghế tập ăn, để đảm bảo an toàn khi ăn.
- Bé thể hiện sự quan tâm đối với thức ăn: Nếu bé thường xuyên nhìn theo người lớn khi ăn và có vẻ quan tâm đến thức ăn, đây có thể là dấu hiệu bé muốn thử ăn.
- Không còn phản xạ đẩy lưỡi: Khi bé không còn phản xạ đẩy lưỡi, đùn thức ăn khi đưa vào miệng thì đây cũng là một trong những dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng ăn dặm
- Bé có khả năng nuốt: Bé nên có khả năng nuốt thức ăn thay vì nôn ra.
- Bé bắt đầu có thói quen cầm nắm: Khi mẹ thấy bé thường xuyên cầm nắm đồ vật và có xu hướng đưa lên miệng thì lúc này nhu cầu ăn dặm của bé đã tăng cao.
>>Xem thêm: 6 kinh nghiệm và 5 nguyên tắc tập ăn dặm cho bé 6 tháng
Món ăn dặm cho bé cần bổ sung thực phẩm nào?
Khi bắt đầu ăn dặm cho bé, mẹ cần cân nhắc và cân đối các nhóm thức ăn để đảm bảo bé nhận được đủ chất dinh dưỡng cho sự phát triển và tăng trưởng của mình. Dưới đây là các nhóm thức ăn quan trọng cần bổ sung cho bé:
- Nhóm tinh bột: Nhóm thức ăn này cung cấp năng lượng cho bé, đảm bảo cho bé duy trì các hoạt động trong ngày. Mẹ có thể bắt đầu với các loại tinh bột dạng bột như bột gạo, bột lúa mì, bột khoai lang, hoặc bột ngũ cốc pha loãng bằng nước sữa mẹ hoặc nước công thức. Điều này giúp bé dễ dàng làm quen với thức ăn dặm ngoài sữa mẹ.
- Nhóm thịt, cá: Nhóm thức ăn này chứa protein quan trọng cho sự phát triển cơ bắp và toàn bộ cơ thể của trẻ. Mẹ có thể bắt đầu bổ sung cho bé các loại thịt, cá, trứng, đậu,…vào chế độ ăn dặm của bé. Đảm bảo thịt hoặc cá được nấu mềm và dễ ăn cho bé.
- Nhóm rau củ: Rau củ chứa nhiều vitamin, khoáng chất, và chất xơ quan trọng. Hãy cho bé bắt đầu với các loại rau củ như cà rốt, bí đỏ, bông cải xanh, và bí ngô. Rửa sạch và hấp hoặc nấu chín rau củ trước khi cho bé ăn.
- Nhóm hoa quả: Hoa quả chứa nhiều vitamin và chất xơ. Mẹ có thể cho bé làm quen với các loại hoa quả như chuối, lê, táo, lựu, hoặc bơ.
Lưu ý răng mỗi khi cho bé làm quen với một loại thực phẩm mới, đặc biệt là các loại thực phẩm nhiều protein như thịt, cá thì mẹ nên theo dõi phản ứng của bé sau khi ăn để đảm bảo bé không dị ứng với thực phẩm đó. Trong trường hợp bé có biểu hiện dị ứng với thức ăn, nên sơ cứu nhanh chóng và đưa bé đến trạm y tế kịp thời.
5 nguyên tắc quan trọng khi cho bé bắt đầu ăn dặm
Quá tình cho bé tập ăn dặm đòi hỏi mẹ cần chuẩn bị rất nhiều kiến thức để đảm bảo con ăn dặm được đầy đủ dinh dưỡng, an toàn, khỏe mạnh. Không chỉ cần chú ý đến những nhóm thực phẩm cần bổ sung cho bé mà mẹ còn cần lưu ý đến những nguyên tắc cho trẻ ăn dặm. Dưới đây là 5 nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất khi cho bé ăn dặm:
- Cho bé ăn dặm đúng thời điểm: Bắt đầu ăn dặm đúng thời điểm là quan trọng để đảm bảo rằng hệ tiêu hóa của bé đã sẵn sàng tiếp nhận thức ăn cố định. Thông thường, khoảng 6 tháng tuổi là thời điểm thích hợp. Nhưng hãy cân nhắc sự phát triển cá nhân của bé và theo dõi các dấu hiệu sẵn sàng cho ăn dặm như đã được đề cập trước đó.
>>Xem thêm: Giải đáp: Có nên cho trẻ ăn dặm sớm? Chuyên gia dinh dưỡng nói gì
- Các món cho bé tập ăn dặm cần được nghiền nhuyễn: Ban đầu, thức ăn cho bé cần được nghiền nhuyễn hoặc xay nhỏ để bé có thể nuốt dễ dàng và tránh nguy cơ nghẹt. Mẹ có thể sử dụng máy xay thức ăn hoặc nghiền thức ăn bằng nhiều cách khác để tạo ra món ăn dặm mịn.
- Cho bé ăn dặm từ bột loãng đến bột đặc: Bắt đầu với bột loãng và dần dần tăng độ đặc của thức ăn theo thời gian và khả năng ăn uống của bé. Điều này giúp bé thích nghi với việc ăn thức ăn cố định và phát triển khả năng nuốt và tiêu hóa.
- Các món ăn dặm cho bé bắt đầu từ bột ngọt: Mẹ nên cho con làm quen với những món bột ngọt trước sau đó mới chuyển dần sang bột mặn. Các món bột ngọt thường được chế biến từ các loại rau, củ, quả, ngũ cốc,..Những món bột ngọt sẽ giúp bé dễ dàng làm quen với ăn dặm, hệ tiêu hóa của bé cũng được thích nghi một cách phù hợp.
- Không ép bé ăn dặm: Luôn luôn tôn trọng lựa chọn và sự cảm nhận của bé về thức ăn. Nếu bé từ chối ăn hoặc không hứng thú, không nên ép bé ăn. Việc này sẽ khiến bé dễ bị nôn ọe khi ăn, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ. Thay vào đó, mẹ hãy cố gắng tạo một môi trường ăn ngon và thoải mái để bé có thể tận hưởng việc ăn dặm.
Công thức chế biến các món ăn dặm cho bé tập ăn dặm theo phương pháp truyền thống
Khi bé mới ăn dặm, mẹ nên cho bé làm quen với các món ăn dặm truyền thống vì những món này giúp bé dễ tiêu hóa nhưng vẫn đáp ứng đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu. Dưới đây là công thức chế biến các món ăn dặm ngon cho bé theo phương pháp truyền thống, mời mẹ cùng tham khảo:
Cháo trắng nấu sữa mẹ
Cháo trắng nấu với sữa mẹ là một món ăn dặm đơn giản nhưng rất phù hợp cho những em bé mới bắt đầu ăn dặm. Món ăn này sẽ giúp con làm quen với thực phẩm mới một cách dễ dàng. Cách làm rất đơn giản
Nguyên liệu:
- 30g gạo tẻ
- 50ml sữa mẹ hoặc sữa công thức
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến:
- Gạo mẹ đem đi ngâm với nước khoảng 1 tiếng trước khi nấu để gạo nhanh nở và nấu nhừ hơn. Vo sạch gạo sau đó đổ vào nồi nấu cháo với lượng nước vừa đủ. Đun cháo sôi với lửa nhỏ trong 30 phút đến khi gạo đã nở và nhừ hết
- Múc từng thìa cháo trắng qua rây, rây mịn đến khi thu được hỗn hợp cháo trắng thật nhuyễn
- Thêm sữa mẹ vào cháo trắng vừa rây, dùng thìa trộn đều sữa với cháo để được món cháo sữa thơm ngon béo ngậy cho bé yêu.
Cháo bắp ngọt (ngô ngọt)
Ngô ngọt là một trong những loại thực phẩm phù hợp cho bé mới ăn dặm. Ngô ngọt chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như carbohydrate, protein, chất xơ, vitamin B, và khoáng chất như magie, kali, và phốt pho. Những chất này góp phần quan trọng trong quá trình phát triển và tăng trưởng của bé.
Nguyên liệu:
- 30g gạo tẻ
- 30g ngô ngọt tách hạt
- 50 – 60ml sữa mẹ
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến:
- Gạo ngâm nước trong 30 phút sau đó vo sạch, để ráo nước và đổ vào nồi cùng một ít nước lọc để nấu thành cháo. Đun cháo với lửa vừa trong 20 phút để cháo nở
- Trong thời gian đó, rửa sạch ngô đã tách hạt. Cho ngô đi hấp hoặc luộc chín. Khi ngô chín, vớt ra và cho vào máy xay với sữa mẹ. Thêm một ít nước lọc nếu hỗn hợp quá đặc
- Rây hỗn hợp ngô xay để hỗn hợp được mịn hơn
- Khi cháo đã chín, hạt gạo đã nở, nhừ hết ra thì thêm hỗn hợp ngô sữa đã xay vào và khuấy đều. Đun sôi cháo ngô trong 5 phút và tắt bếp, sau đó chờ cháo nguội và cho bé ăn.
Cháo cà rốt nghiền đậu phụ non
Cà rốt nghiền trộn đậu phụ non, sữa mẹ là một món ăn ngon, cung cấp cho bé đầy đủ các chất dinh dưỡng. Đây là món ăn có cách làm khá đơn giản nhưng mang lại hương vị thơm ngon, mới lạ cho bé.
Nguyên liệu:
- 1/2 củ cà rốt
- 30g đậu hũ non
- 50 – 60ml sữa mẹ
Hướng dẫn chế biến
- Cà rốt rửa sạch, gọt vỏ và cắt thành từng khúc nhỏ. Làm chín cà rốt bằng cách hấp hoặc luộc trong 10 – 15 phút để cà rốt chín nhừ
- Cà rốt sau khi chín nhừ, mẹ có thể dằm nhuyễn hoặc xay nhuyễn. Tiếp theo, thêm đậu phụ non vào và trộn đều cùng với cà rốt.
- Múc từng thìa hỗn hợp trên qua rây lọc để hỗn hợp được mịn hơn
- Thêm sữa mẹ vào và trộn đều để được món ăn dặm cà rốt nghiền trộn đậu phụ non, sữa mẹ thơm ngon cho bé yêu.
Bột đậu xanh ăn dặm cho bé
Bột đậu xanh có cấu trúc mềm mại và dễ tiêu hóa, phù hợp với trẻ nhỏ khi bắt đầu ăn dặm. Trong đậu xanh có chứa nhiều chất xơ, protein và vitamin sẽ giúp bé có được nguồn dinh dưỡng dồi dào
Nguyên liệu:
- 15g hạt đậu xanh bỏ vỏ
- 20g bột gạo
- 200ml nước
- 2 – 3 thìa sữa mẹ hoặc sữa công thức
Hướng dẫn chế biến:
- Đậu xanh ngâm với nước từ 2 – 3 tiếng, sau đó vo sạch với nước 1-2 lần
- Hấp đậu trong 15 – 20 phút để đậu chín
- Cho đậu đã hấp vào máy xay, thêm sữa mẹ và một ít nước sau đó xay nhuyễn hỗn hợp
- Pha bột gạo với 100ml nước lọc. Đổ 200ml nước vào nồi và đun sôi. Khi nước sôi, thêm bột gạo đã pha vào và khuấy đều tay đến khi bột chín. Tiếp tục thêm hỗn hợp bột đậu xanh đã xay vào, khuấy đều và đun sôi thêm 5 phút để bột chín. Sau đó, mẹ tắt bếp và chờ nguội để cho bé ăn
Súp bí đỏ thơm ngon
Bí đỏ được biết đến là một loại quả nhiều chất dinh dưỡng phù hợp cho bé ăn dặm ngay từ 6 tháng tuổi. Bí đỏ có chứa lượng lớn beta carotene, khi vào cơ thể sẽ chuyển đổi thành vitamin A rất tốt cho mắt của bé. Đây là loại quả có vị ngọt tự nhiên giúp bé ăn ngon miệng hơn.
Nguyên liệu:
- 30g bí đỏ
- 1/3 củ hành tây
- 50 – 60 ml sữa mẹ
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến:
- Bí đỏ gọt sạch vỏ, rửa sạch và sau đó cắt thành khúc nhỏ. Hành tây bỏ vỏ và thái hạt lựu
- Bật bếp và thêm một ít dầu ăn dặm, sau đó cho hành vào phi thơm khoảng 2 – 3 phút. Hành dậy mùi, thêm bí đỏ và đảo cùng trong 2 phút, sau đó thêm khoảng 200ml nước lọc vào đun sôi.
- Khi nước sôi, hạ lửa nhỏ và đun trong 20 phút để bí được chín nhừ
- Đổ hỗn hợp đã đun vào máy xay, thêm sữa và xay nhuyễn thành súp. Mẹ có thể lọc thêm một lần qua rây để hỗn hợp súp bí được mịn hơn. Chờ cho súp nguội và cho bé ăn
Cháo thịt gà truyền thống
Mẹ có thể cho bé làm quen với thịt gà sau khi bé đã quen với ăn dặm bột ngọt. Thịt gà là một nguồn cung cấp protein chất lượng cao, giúp hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng của cơ thể bé, đồng thời cung cấp năng lượng cần thiết cho hoạt động hàng ngày.
Nguyên liệu:
- 30g thịt ức gà
- 20g gạo tẻ
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến:
- Thịt gà rửa sạch, sau đó đem đi luộc với nước trong 15 – 20 phút để thịt gà được chín mềm
- Vớt gà ra cho ráo nước, sau đó xé gà thành miếng nhỏ
- Gạo tẻ vo sạch, sau đó đổ gạo và nước luộc gà vào nồi đun sôi thành cháo. Cho cháo sôi với lửa nhỏ trong 15 – 20 phút để gạo nở hết ra
- Thêm thịt gà đã xé vào nồi cháo, đun thêm 5 phút và tắt bếp
- Đổ cháo vào máy xay, xay nhuyễn để được hỗn hợp cháo thịt gà cho bé ăn dặm.
Cháo thịt heo rau ngót
Cháo thịt heo rau ngót cũng là một trong những món ăn dặm không thể bỏ qua khi mẹ cho bé ăn dặm kiểu truyền thống. Đây là món ăn giúp bé vừa hấp thu được protein từ thịt heo, vừa có được nguồn chất xơ từ rau ngót.
Nguyên liệu:
- 30g thịt heo xay nhuyễn (nạc)
- 10g rau ngót
- 30g bột gạo
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến:
- Rau ngót tuốt lấy lá, rửa sạch và đem đi xay nhuyễn với một ít nước
- Hòa bột gạo với 200ml nước lọc, sau đó đổ vào nồi và đun sôi trên bếp với lửa vừa trong 10 phút để bột chín, có độ sệt.
- Thêm hỗn hợp rau ngót đã xay vào nồi bột, khuấy đều tay để bột không bị dính nồi
- Tiếp tục thêm thịt heo đã xay nhuyễn vào nồi, đun sôi bột trong 15 phút để thịt heo chín nhừ. Tắt bếp và chờ cháo nguội
- Mẹ có thể cho bé ăn luôn nếu như bé đã ăn dặm quen hoặc xay nhuyễn thêm một lần nữa nếu như bé vẫn chưa thạo việc nhai nuốt.
Cháo cá hồi nấu súp lơ
Đây là một món ăn dặm giàu chất đạm, omega-3, vitamin và các chất dinh dưỡng quan trọng khác phù hợp cho bé ăn dặm. Cá hồi cung cấp chất đạm quan trọng cho sự phát triển cơ bắp và hệ thần kinh của bé, trong khi súp lơ cung cấp nhiều vitamin và chất xơ giúp hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp năng lượng cho bé.
Nguyên liệu:
- 40g cá hồi tươi
- 30g súp lơ xanh
- 30g gạo tẻ
- Nước lọc
Hướng dẫn chế biến
- Rửa sạch cá hồi, khử tanh bằng cách rửa với nước muối loãng hoặc ngâm với sữa tươi không đường. Sau đó, băm hoặc xay nhỏ cá hồi
- Ngâm gạo với nước trong 30 phút và đem đi nấu cháo trong 20 phút để cháo nở và chín nhừ
- Làm nóng chảo ở bếp khác, thêm một ít dầu ăn dặm và cho cá hồi vào đảo cho săn lại thì tắt bếp
- Súp lơ rửa và băm nhỏ. Thêm cá hồi đã xào và súp lơ vào nồi cháo, đun cháo thêm 10 phút để cháo được nhừ hơn. Sau đó, tắt bếp và chờ cháo nguội cho bé ăn
Các món ăn dặm cho trẻ theo phương pháp chỉ huy
Ăn dặm BLW hay còn gọi là ăn dặm bé chỉ huy, đây là một phương pháp được đánh giá rất cao từ các chuyên gia dinh dưỡng. Bằng cách cho bé chọn và cầm thực phẩm, BLW khuyến khích bé phát triển kỹ năng tự lập trong việc ăn uống. Bé tự lập trong việc điều chỉnh lượng thực phẩm và tốc độ ăn, giúp bé có kiểm soát về dinh dưỡng và sự đói no của mình.
Để giúp bé có những bữa ăn ngon với phương pháp BLW, Sakura Montessori sẽ đề xuất một số món ngon sau, mẹ và bé cùng tham khảo nhé!
- Súp lơ luộc
- Củ cải hấp
- Cà rốt, bí ngòi luộc
- Ngô bao tử xào nấm
- Khoai lang tím hấp
- Cá hồi xào măng tây
- Nui sốt cà chua
- Cá tilapia nướng
- Thịt bò hấp sả
- Thịt heo cuộn bắp cải
- Chả trứng rau củ
- Cơm nắm trộn ruốc cá hồi
- Cá ngừ hấp
- Bò xào đỗ xanh
- Ức gà cuộn rong biển
Món ngon cho bé ăn dặm theo kiểu Nhật
Ăn dặm kiểu Nhật (tên tiếng Nhật la Ishoku Dogen) mang đến rất nhiều lợi ích quan trọng cho bé 6 tháng tuổi. Phương pháp này đa dạng thực phẩm, cho phép bé tiếp cận nhiều loại rau củ, trái cây, đậu, đỗ và các loại cá, thịt nạc, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho bé. Đây là một phương pháp ăn dặm giúp bé phát triển toàn diện, do đó mẹ hãy thử áp dụng cho bé yêu với những món ăn sau đây nhé!
- Cháo trắng rây 1:10
- Khoai lang nghiền trộn nước dashi
- Khoai tây nghiền sữa
- Cháo bánh mì sữa chua
- Khoai tây cải thìa nghiền
- Cháo bánh mì
- Súp Miso
- Mì ramen
- Nui sốt bí đỏ
- Cháo cá hồi
- Cơm nát nắm rong biển
- Cà rốt nghiền trộn tofu, sữa mẹ
- Sữa đậu nành trộn chuối nghiền
- Thịt bò viên
- Chả nấm tổng hợp
Món ăn cho bé ăn dặm – Bữa phụ với nhiều dưỡng chất
Ngoài những bữa ăn chính trong ngày, mẹ có thể bổ sung thêm cho bé những bữa phụ vào thời gian xế chiều để giúp bé có thêm năng lượng để hoạt động và nhận thêm nhiều dưỡng chất từ thực phẩm. Thông thường các món phụ sẽ được chế biến từ các loại hoa quả, sữa chua,…Mẹ có thể tham khảo những món ăn dặm cho bữa phụ dưới đây!
- Bơ nghiền sữa mẹ
- Chuối, bơ nghiên
- Sinh tố xoài
- Dâu tây dầm sữa chua
- Yogurt dưa lưới
- Sữa chua việt quất
- Sinh tố dưa hấu
- Mãng cầu dằm sữa mẹ
- Salad hoa quả
- Thanh long đỏ nghiền
- Lê hấp nghiền
- Nước ép táo
- Nước ép nho
- Nước ép lựu
Trên đây là tổng hợp các món ăn dặm cho bé mà mẹ không nên bỏ qua, đặc biệt là đối với những bé mới bắt đầu ăn dặm. Khi cho bé ăn dặm, mẹ đừng quên đảm bảo bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, các loại thực phẩm cần thiết để con có thể phát triển khỏe mạnh. Mẹ cũng đừng quên lưu lại những nguyên tắc cho trẻ ăn dặm mà Sakura Montessori đã chia sẻ ở trên.
Chúng tôi hy vọng rằng những thông tin trong bài viết này đã giúp mẹ có thêm nhiều kiến thức bổ ích. Đừng quên tham khảo thêm các thông tin hữu ích khác về ăn dặm ngay trong website sakuramontessori.edu.vn
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
