Nhằm xây dựng nền tảng giáo dục vững chắc cho con trong giai đoạn đầu đời, nhiều bậc phụ huynh có xu hướng giáo dục cho trẻ mầm non từ sớm. Đến nay, giáo dục sớm đã thành một chương trình giáo dục được nhiều bậc phụ huynh ưa chuộng, tìm hiểu và ứng dụng trong giáo dục trẻ tại nhà.
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, nhiều bậc phụ huynh vẫn có băn khoăn giáo dục sớm là gì hoặc có nhiều lầm tưởng về phương thức giáo dục này. Bài viết dưới đây sẽ giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về giáo dục sớm cho trẻ và những sai lầm mà nhiều người lớn gặp phải trong giáo dục trẻ mầm non.
Giáo dục sớm là gì?
Giáo dục sớm là phương thức giáo dục nhằm bồi dưỡng, phát huy những tố chất tốt đẹp cho trẻ. Qua đó giúp các con có sự phát triển nổi trội về cả về phẩm chất trí tuệ và phẩm chất phi trí tuệ (như tính cách, ý chí, nhân cách, thói quen sinh hoạt). Từ đó xây dựng nền tảng tính cách làm cơ sở chuẩn bị tốt cho hành trình học tập suốt đời và sự phát triển con người sau này.
Đặc biệt, giáo dục cho trẻ từ sớm là cách kích thích chức năng của não bộ phát triển trong giai đoạn 0 đến 6 tuổi. Ngoài ra, việc giáo dục sẽ mang đến cho các con cơ hội khám phá thế giới xung quanh, học hỏi để khơi dậy tiềm năng từ sâu bên trong trẻ. Ba mẹ dễ dàng phát hiện những thế mạnh, năng khiếu của con để có cách bồi dưỡng thích hợp mang lại hiệu quả tốt nhất.
Lợi ích của giáo dục sớm
Giáo dục ngay từ những năm đầu đời mang đến nhiều lợi ích cho sự phát triển của con về mọi mặt. Ba mẹ dễ dàng nhìn thấy sự tiến bộ của trẻ, đạt được sự phát triển toàn diện cả về trí tuệ, thể chất, nhận thức và cảm xúc. Cụ thể:
Lợi ích trí tuệ
- Trẻ phát triển trí tuệ, thông minh vượt trội, trí tưởng tượng phong phú hơn tiềm năng vốn có
- Trẻ thể hiện tiềm năng, thế mạnh, sự đam mê trong một số lĩnh vực
- Ham học hỏi, khao khát tri thức, có khả năng tập trung cao độ trong học tập
Lợi ích kỹ năng, thể chất
- Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tăng cường sức đề kháng và mạnh khỏe
- Trẻ có kỹ năng vận động toàn thân, linh hoạt, khéo léo, quan sát tốt.
- Sớm đạt các mốc phát triển: Biết đi, biết nói, phần tích nhạy bén…
- Tự lập, tự chăm sóc bản thân, sắp xếp gọn gàng, lên kế hoạch và giải quyết các vấn đề phát sinh
- Nhanh chóng thích nghi với môi trường xung quanh, hòa nhập xã hội, tôn trọng mọi người.
- Hình thành kỹ năng làm việc nhóm, hợp tác, lắng nghe, chia sẻ, nhường nhịn…
- Kiểm soát tốt cảm xúc, hạn chế cảm xúc tiêu cực như nóng giận, ăn vạ, mè nheo…
Lợi ích tâm hồn
- Trẻ sớm vượt qua sự nhút nhát trở nên tự tin, hoạt bát và có tinh thần lạc quan
- Yêu thương, gắn bó, kết nối với gia đình, người thân, bạn bè và thế giới xung quanh
- Biết quan tâm giúp đỡ, chia sẻ với mọi người
5 sai lầm của ba mẹ trong giáo dục sớm cho trẻ mầm non
Với những lợi ích “vàng” mang lại cho trẻ, giáo dục sớm đang trở thành xu hướng trên toàn cầu. Tuy nhiên khi thực hiện người lớn cần tránh những quan điểm sai lầm làm cho giảm hiệu quả hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực trọng đến trẻ.
1. Sai lầm về độ tuổi chưa cần học
Người Việt Nam thường quan niệm rằng: Những đứa trẻ chưa đến độ tuổi đi học (chưa vào lớp 1) thì trách nhiệm của ba mẹ là làm sao để con luôn khỏe mạnh và vui tươi. Người lớn chỉ cần tạo điều kiện cho con ăn uống và vui chơi lành mạnh là đủ. Cho học sớm là đánh mất tuổi thơ, là gánh nặng cho trẻ.
Tuy nhiên, trải qua quá trình nghiên cứu và làm việc với trẻ, tiến sĩ, bác sĩ, nhà giáo dục người Ý Maria Montessori lại cho rằng, 6 năm đầu đời là giai đoạn vàng trong tiến trình phát triển của trẻ. Trong giai đoạn này, khi trẻ thẩm thấu những kiến thức được giáo dục như “miếng bọt biển thấm hút nước”.
Trẻ có khả năng tiếp thu nhanh và ghi nhớ rõ ràng. Trẻ có thể giải quyết những vấn đề khó khăn như học đứng thẳng và đi lại, điều khiển chân tay, nhận biết vạn vật, nắm vững ngôn ngữ, phát triển các phẩm chất tâm lý.
Vì vậy, nếu giáo dục sớm cho trẻ đúng cách, các con sẽ được xây dựng nền tảng kiến thức và nhân cách ngay trong những năm đầu đời. Điều này sẽ giúp trẻ tự tin và sẵn sàng hội nhập để thành công trong tương lai.
2. Sai lầm về phải dạy ở lớp học
Theo quan niệm truyền thống “phải dạy trẻ ở lớp học, đó mới là giáo dục”. Phần lớn người Việt Nam cho rằng học tập chính là được giáo dục và tiếp thu kiến thức ở trên lớp. Trong khi việc dạy học trên lớp chỉ là một hình thức của giáo dục sớm cho trẻ mầm non. Đây chính là sai lầm thứ hai của ba mẹ khi suy nghĩ về giáo dục sớm cho trẻ.
Việc giáo dục sớm cho trẻ cần được kết hợp giữa giáo dục tại nhà và giáo dục ở trường để đảm bảo sự nhất quán giữa hai môi trường. Đặc biệt, sự rèn giũa trẻ qua những bài học cuộc sống cũng là cách thức giáo dục sớm cho trẻ tốt nhất.
Các con học từ thực tế, từ những hành vi ứng xử của mọi người trong môi trường xung quanh. Do đó, bên cạnh lớp học, ba mẹ cũng cần chú ý đến môi trường gia đình, xã hội và hành động của mình để giáo dục sớm cho con hiệu quả.
3. Sai lầm về lý giải sự ngăn cấm
Nhiều phụ huynh cho rằng, con mình con nhỏ, chưa thực sự hiểu biết nên ngăn cấm các con tiếp cận với tri thức. Tuy nhiên, điều này lại là hành động làm thui chột đi sự sáng tạo và tự tin của trẻ. Bởi bản thân trẻ nhỏ đều có khả năng ghi nhớ một cách máy móc những gì chúng nhìn thấy, nghe thấy, cảm nhận thấy… để lấp đầy khoảng trống của não bộ.
Thay vì ngăn cấm con, bằng cách giáo dục sớm cho trẻ, ba mẹ nên tạo mọi điều kiện để đánh thức khả năng của con như mang đến cho con một môi trường giáo dục vui vẻ, hàm chứa nhiều điều mới mẻ mời gọi trẻ khám phá, tôn trọng những suy nghĩ và cách thể hiện của con…
4. Sai lầm về quan niệm dễ và khó
Một trong những sai lầm tiếp theo của người lớn khi đánh giá về giáo dục sớm cho trẻ chính là nên dạy trẻ những thứ dễ một chút còn được, khó hơn một chút là chúng sẽ không hiểu. Trong khi trẻ nhỏ hoàn thiện không có quan niệm về khó và dễ. Vì vậy, đừng mang quan niệm dễ hay khó áp đặt cho trẻ, điều này sẽ gò bó sự phát triển tự nhiên của trẻ.
Mục đích cơ bản của giáo dục sớm cho trẻ chính là thúc đẩy tâm sinh lý và trí tuệ của trẻ phát triển tối ưu, lành mạnh và giúp trẻ phát huy năng lực của bản thân. Do đó, ba mẹ đừng bao giờ để con trẻ tự do vui chơi vô bổ trong những năm tháng đầu đời. Hãy lựa chọn một phương pháp giáo dục sớm cho trẻ để con có thể phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất và tinh thần.
5. Sai lầm về quan niệm sướng khổ
Chọn cho con con đường chỉ chơi, không học vì nhiều bậc phụ huynh có quan niệm học nhiều từ bé là khổ. Đây là điều sai lầm, bởi vì trong giáo dục sớm thì việc cho trẻ học một cách lý thú chính là chơi, trong khi chơi một cách có ích cũng có nghĩa là trẻ đang học.
Hãy tạo môi trường cho trẻ học lý thú, hứng phấn và bổ ích, chú không phải là học cứng nhắc. Bên cạnh đó đừng cho con chơi những trò chơi vô bổ mà hãy tạo ra những cuộc chơi có ý nghĩa. Đây là sự giáo dục tốt nhất hoàn toàn không liên quan đến sướng hay khổ.
Montessori – Phương pháp giáo dục sớm tiên tiến, hiệu quả
1. Phương pháp giáo dục sớm Montessori là gì?
Phương pháp giáo dục sớm Montessori được đặt tên theo nhà trị liệu đồng thời là nhà giáo dục người Ý Maria Montessori (1870-1952).Từ nhỏ bà được thừa hưởng nền giáo dục tốt, bộc lộ niềm yêu thích khoa học. Sau đó bà trở thành chuyên gia trong nhiều lĩnh vực như giáo dục học, triết học, y học.
Maria Montessori là người trực tiếp xây dựng và phát triển phương pháp giáo dục Montessori tạo nên sức ảnh hưởng lớn đến ngành giáo dục mầm non trên toàn cầu.
Giáo dục sớm Montessori là phương pháp sư phạm giáo dục trẻ áp dụng tại nhiều trường mầm non tại các nước trên thế giới. Tại Việt Nam phương pháp giáo dục này được sử dụng phổ biến tại các trường mầm non song ngữ, trường mầm non quốc tế.
Phương pháp giáo dục sớm Montessori có những đặc trưng riêng, bao gồm:
- Lớp học đa dạng về lứa tuổi: Tại các lớp Montessori phần chia thành các nhóm tuổi là mầm non, 3 – 6 tuổi, 6 – 9 tuổi…
- Chấp nhận sự duy nhất của mỗi đứa trẻ, môi trường lớp học tạo điều kiện để trẻ tự khám phá và phát huy khả năng riêng và cá tính của mình.
- Trẻ tự chọn hoạt động yêu thích theo ý muốn, hạn chế tối đa bị người lớn cần thiệp hay làm phiền.
- Trẻ được tự do khám phá, trải nghiệm thực tế, tiếp thu thông tin, kiến thức mới thông qua các học cụ, vật dụng được sắp xếp khoa học gợi mở tiềm năng trí tuệ. Các học cụ, vật dụng được nghiên cứu, sáng tạo và phát triển đảm bảo tính phù hợp với trẻ.
2. Phương châm giáo dục của phương pháp Montessori
Phương châm giáo dục của phương pháp giáo dục sớm Montessori:
- Trẻ chính là trung tâm phát triển giáo dục
- Lấy khả năng tự học của trẻ làm cơ sở cho quá trình giáo dục
- Tôn trọng các đặc điểm, tính cách, sở thích riêng biệt của từng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện bằng chính khả năng của mình.
- Khuyến khích trẻ tự do khám phá một cách chủ động với môi trường xung quanh
3. Lợi ích giáo dục sớm của phương pháp Montessori mang lại
Giáo dục sớm theo phương pháp Montessori mang lại nhiều lợi ích, giúp trẻ phát triển toàn diện trên mọi khía cạnh:
- Tự lập, tự khám phá: Trẻ chủ động, thoải mái chọn khu vực học, vận động theo sở thích, đam mê của mình đến khi muốn đổi qua các hoạt động khác. Từ đó giúp trẻ tự lập, tự khám phá (với điều kiện là các hoạt động đã được giáo viên lên kế hoạch trước)
- Hình thành khả năng ứng xử, suy nghĩ độc lập: Thông qua các giáo cụ Montessori và sự tương tác với các bạn nhỏ khác, trẻ hình thành suy nghĩ độc lập và khả năng ứng xử với người xung quanh. Trong thời gian trẻ tự hoạt động (ít nhất 3 giờ/ngày) giáo viên không có quyền làm gián đoạn khi trẻ đang có hứng thú với hoạt động của mình. Trừ những trường hợp bất khả kháng.
- Trẻ tự chơi, tự học và tự định hình về thế giới thông qua các hoạt động tự khám phá tại lớp học, lớp năng khiếu, khu vui chơi trong nhà và ngoài trời.
- Trẻ được giáo dục rất sớm về tính nhân văn qua đó hình thành phát triển tính cách hiền hòa, nhân ái, tôn trọng người xung quanh và tự chủ.
Giáo dục sớm theo phương pháp Montessori mang lại nhiều lợi ích, giúp trẻ phát triển toàn diện trên mọi khía cạnh
Mục đích cơ bản của giáo dục sớm cho trẻ là thúc đẩy tâm sinh lý và trí tuệ của trẻ phát triển tối ưu, lành mạnh và phát huy năng lực của bản thân. Do đó, ba mẹ đừng bao giờ để con trẻ tự do vui chơi vô bổ trong những năm tháng đầu đời. Hãy lựa chọn một phương pháp giáo dục sớm phù hợp để con có thể phát triển toàn diện về trí tuệ, thể chất và tinh thần.
Hi vọng những thông tin trên hữu ích với ba mẹ, giúp trả lời câu hỏi giáo dục sớm là gì? giúp cha mẹ tránh những quan điểm sai lầm trong việc giáo dục sớm cho trẻ mầm non độ tuổi từ 0 đến 6.
