Bé 5 tháng tuổi đạp chân liên tục, quẫy người khỏe khoắn, khiến nhiều cha mẹ tưởng rằng con đã sẵn sàng để “tập đi”. Một số phụ huynh bắt đầu cho bé ngồi xe tập đi với hy vọng giúp con nhanh cứng cáp, phát triển tốt hơn. Nhưng liệu hành động này có thực sự an toàn và cần thiết cho sự phát triển thể chất của trẻ?
Bài viết này Sakura Montessori sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về các mốc vận động, rủi ro tiềm ẩn và cách hỗ trợ con vận động đúng cách trong giai đoạn 5 tháng tuổi.
Trẻ 5 tháng có thể ngồi xe tập đi chưa?
Dù trẻ 5 tháng có đạp chân mạnh, điều đó không đồng nghĩa với việc hệ cơ – xương đã đủ phát triển để ngồi xe tập đi an toàn.
Ở giai đoạn này, cơ cổ và lưng của trẻ vẫn chưa đủ khỏe để giữ thẳng người. Bé chưa biết ngồi vững, mất khả năng tự điều chỉnh trọng tâm khi nghiêng ngả hoặc thay đổi tư thế.
Việc ngồi xe quá sớm cũng khiến trẻ không kịp phản xạ khi ngã. Đây là nguyên nhân chính gây ra tai nạn nghiêm trọng, như va đập đầu hoặc lật xe.
Theo Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), xe tập đi là một trong những thiết bị có nguy cơ gây tai nạn cao nhất cho trẻ dưới 1 tuổi.
Những nguy cơ khi cho trẻ 5 tháng ngồi xe tập đi sớm
Xe tập đi tưởng như giúp bé nhanh biết đi, nhưng thực chất tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho xương, thần kinh và cả hành vi vận động của trẻ.
Thứ nhất, tư thế trong xe tập đi khiến lực đè nặng lên phần hông, đùi và chân khi trẻ chưa đủ sức chống đỡ. Điều này dễ dẫn đến cong chân, lệch dáng hoặc biến dạng cột sống.
Thứ hai, trẻ dùng xe sẽ quen với việc được “đỡ” và di chuyển thụ động. Hệ quả là bé sẽ chậm học cách giữ thăng bằng, giảm khả năng phối hợp tay – chân.
Thứ ba, xe tập đi cho phép trẻ di chuyển quá nhanh so với khả năng kiểm soát của chính bé. Khi gặp chướng ngại vật, trẻ dễ bị lật xe, té ngã hoặc va vào cạnh bàn, góc tường.
Thứ tư, việc dùng xe mà không có sự giám sát chặt chẽ từ người lớn có thể gây tai nạn nghiêm trọng, thậm chí để lại hậu quả lâu dài.
Một nghiên cứu của AAP cho biết, hàng nghìn ca cấp cứu mỗi năm ở Mỹ có liên quan đến tai nạn từ xe tập đi – phần lớn xảy ra với trẻ dưới 7 tháng tuổi.
Khi nào trẻ có thể ngồi xe tập đi?
Không phải mọi em bé đều có thể dùng xe tập đi ở cùng thời điểm. Việc sử dụng cần dựa vào khả năng vận động thực tế của từng trẻ.
Theo khuyến cáo từ các chuyên gia nhi khoa, trẻ chỉ nên dùng xe tập đi khi đã có thể ngồi vững mà không cần người hỗ trợ. Mốc này thường xuất hiện trong khoảng từ 7 đến 9 tháng tuổi, tùy theo tốc độ phát triển riêng của từng bé.
Bên cạnh khả năng ngồi vững, trẻ cần có kiểm soát tốt phần đầu và thân mình, giữ thăng bằng khi nghiêng, quay hoặc nghiêng người về phía trước.
Nếu trẻ chưa giữ được đầu thẳng lâu, hoặc còn lắc lư khi ngồi, thì tuyệt đối không nên cho ngồi xe tập đi, kể cả chỉ trong vài phút.
Ngay cả khi đã đạt được mốc vận động phù hợp, việc sử dụng xe tập đi cũng cần giới hạn thời gian ngắn – không quá 15–20 phút mỗi ngày, và luôn phải có người lớn quan sát sát sao.
Ngoài ra, hãy đảm bảo xe đạt tiêu chuẩn an toàn:
- Có chốt chặn bánh xe khi cần dừng
- Bánh xe di chuyển ổn định, không quá trơn
- Không có chi tiết sắc nhọn hoặc bộ phận dễ gãy
- Chất liệu thân thiện, không chứa BPA hoặc sơn độc hại
Vì sao việc tập đi nên theo nhịp độ tự nhiên của bé?
Ép trẻ đi sớm không khiến con giỏi hơn. Trẻ cần trải qua đầy đủ các mốc vận động như lẫy, bò, ngồi… trước khi đứng và đi.
Mỗi mốc vận động đóng vai trò như một nấc thang phát triển, giúp hình thành hệ thống thần kinh – cơ – xương vững chắc. Ví dụ, khi trẻ bò, bé học cách phối hợp cả tay, chân, mắt và não để điều hướng – nền tảng cho tư duy không gian sau này.
Nếu bỏ qua hoặc rút ngắn các giai đoạn như bò, trườn… trẻ có thể bị rối loạn phối hợp, mất cân bằng vận động hoặc chậm hình thành khả năng định hướng.
Ngược lại, trẻ được tự do khám phá cơ thể, học cách lăn, lẫy, bò, ngồi và đứng đúng thời điểm sẽ tự tin hơn, linh hoạt hơn và phát triển thể chất – trí tuệ song hành.
Việc ép con ngồi xe tập đi quá sớm giống như đốt cháy giai đoạn, không tạo ra lợi thế mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro về lâu dài.
Cha mẹ nên đóng vai trò hỗ trợ bằng cách:
- Tạo không gian rộng rãi, an toàn cho bé tập vận động
- Đặt đồ chơi kích thích bé với, xoay người hoặc bò đến
- Ghi nhận và cổ vũ những tiến bộ nhỏ hàng ngày của trẻ
Gợi ý hoạt động vận động thay thế xe tập đi cho trẻ 5 tháng tuổi
Thay vì dùng xe tập đi, cha mẹ có thể hỗ trợ con phát triển thể chất bằng những hoạt động đơn giản, phù hợp với khả năng vận động của trẻ 5 tháng.
- Cho bé nằm sấp (tummy time): Tummy time mỗi ngày 3–5 phút giúp bé tập nâng đầu, chống tay, làm khỏe các nhóm cơ cổ, vai, lưng – bước đệm cho việc biết lẫy, biết ngồi sau này.
- Dùng gối mềm đỡ ngực: Cuộn một chiếc khăn mềm hoặc dùng gối nhỏ đặt ngang ngực bé khi nằm sấp. Bé sẽ đẩy người lên, luyện cơ ngực và học cách giữ thăng bằng thân trên.
- Cho bé nhìn và với theo đồ vật: Treo đồ chơi phát ra tiếng hoặc có màu sắc đối lập trước mặt bé. Bé sẽ học cách nhìn theo, đưa tay chạm tới – rèn luyện khả năng phối hợp tay – mắt.
- Trò chuyện và chơi cùng bé: Khi bé ê a hoặc cử động tay chân, cha mẹ nên đáp lại bằng lời nói, ánh mắt và nụ cười. Điều này giúp bé hào hứng vận động, tăng kết nối cảm xúc.
- Ứng dụng Montessori tại nhà: Hãy để bé được nằm chơi trên thảm mềm, không cố định vào thiết bị nào. Bé sẽ tự lật, xoay người, với tay theo cách tự nhiên và an toàn nhất.
FAQs – Những câu hỏi thường gặp về việc dùng xe tập đi cho bé 5 tháng tuổi?
Dưới đây là những thắc mắc phổ biến mà nhiều cha mẹ đặt ra khi chăm sóc và theo dõi sự phát triển vận động của con ở giai đoạn 5 tháng tuổi:
Trẻ 5 tháng có ngồi xe tập đi được không?
Không. Ở 5 tháng tuổi, hệ cơ – xương của trẻ vẫn còn yếu, bé chưa thể ngồi vững hoặc giữ đầu ổn định lâu. Khi đặt vào xe tập đi, trẻ rất dễ mất thăng bằng, trượt người hoặc va vào thành xe, gây nguy cơ cong chân, lệch trục cột sống, chấn thương cổ hoặc ngã lật xe. Đây là giai đoạn bé nên tập trung học các kỹ năng vận động nền tảng như lẫy, chống tay, phối hợp tay – mắt.
Cho bé dùng xe sớm có giúp con đi nhanh hơn không?
Không. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc dùng xe tập đi không giúp bé biết đi sớm hơn, ngược lại còn làm chậm quá trình phát triển vận động tự chủ. Bé sẽ không học được cách giữ thăng bằng, đứng lên từ mặt phẳng hay bước đi bằng phản xạ tự nhiên. Ngoài ra, xe khiến bé “lướt đi” dễ dàng mà không cần nỗ lực, làm giảm động lực vận động và hình thành thói quen ỷ lại.
Khi nào mới nên cho trẻ ngồi xe tập đi?
Trẻ chỉ nên được đặt vào xe tập đi khi đã đạt đủ các điều kiện vận động cơ bản sau:
- Ngồi vững ít nhất 10–15 phút không cần người đỡ
- Giữ đầu và thân trên cân bằng, thẳng
- Biết đẩy chân và có khả năng phản ứng với va chạm nhẹ
Thông thường, mốc này đạt được vào khoảng 7–9 tháng tuổi, tùy theo từng bé. Dù vậy, thời gian dùng xe mỗi ngày không nên vượt quá 15–20 phút, và luôn cần có người lớn giám sát cẩn thận.
Nếu không dùng xe, làm gì để con vẫn phát triển tốt?
Thay vì dùng xe, cha mẹ nên tạo điều kiện cho bé vận động đúng cách như:
- Tăng thời gian tummy time mỗi ngày (bé nằm sấp khi tỉnh) để luyện cơ cổ – vai
- Cho bé chơi đồ vật phát âm hoặc có màu sắc đối lập, đặt cách tay bé một chút để khuyến khích vươn người
- Tạo không gian an toàn, rộng rãi, để bé được lật người, chống tay, quay đầu tự nhiên
Những hoạt động này giúp phát triển cơ – xương – thần kinh đồng bộ, hỗ trợ bé biết bò, ngồi và đứng đúng giai đoạn.
Xe tập đi có nguy hiểm không?
Có. Theo số liệu từ Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), xe tập đi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tai nạn ở trẻ dưới 1 tuổi. Các tình huống phổ biến bao gồm:
- Bé di chuyển quá nhanh, lao vào cầu thang, cạnh bàn, đồ vật sắc nhọn
- Mất thăng bằng, trượt khỏi ghế xe gây ngã, đập đầu hoặc tổn thương tay chân
- Trẻ tiếp cận được các vật dụng nguy hiểm như ổ điện, bếp nóng…
Chính vì vậy, nhiều nước đã cấm hoặc khuyến cáo không sử dụng xe tập đi cho trẻ dưới 1 tuổi.
Chăm sóc đúng cách – Nền tảng giúp bé phát triển vững vàng
Việc cho bé ngồi xe tập đi quá sớm có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sự phát triển xương và vận động. Mỗi em bé có tốc độ phát triển riêng, thay vì ép con học đi sớm bằng xe tập đi, cha mẹ nên để bé tự do khám phá vận động một cách tự nhiên, khoa học và có sự hỗ trợ chuyên môn.
Tại Sakura Montessori, trẻ được chăm sóc theo phương pháp Montessori chuẩn quốc tế, được tạo điều kiện phát triển thể chất thông qua vận động tự do, chơi có mục đích và tương tác an toàn. Không dùng công cụ ép vận động, mà nuôi dưỡng khả năng khám phá của bé từ bên trong.
Đăng ký trải nghiệm miễn phí tại Sakura Montessori – Nơi con bạn lớn lên đúng nhịp, tự tin từng bước đầu đời.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
