Ghé thăm lớp học Montessori chuẩn quốc tế tại Sakura Schools, Ba Mẹ dễ dàng bắt gặp hình ảnh các cô giáo thay nhau đứng yên lặng, chăm chú quan sát và ghi chép về từng trẻ. Không phải vì họ “đứng ngoài cuộc”, mà chính là để lắng nghe những tín hiệu “thì thầm” từ con trẻ về trí tuệ, cảm xúc, kỹ năng. Chính kỹ năng quan sát và ghi chép trong im lặng là chìa khóa để giáo viên thấu hiểu từng nhịp phát triển, từ đó đồng hành cùng con trong 6 năm vàng đầu đời một cách trọn vẹn và ý nghĩa.
Quan sát để thấu hiểu, theo dõi sự phát triển của từng trẻ
Trong lớp học Montessori, giáo viên hạn chế can thiệp vào quá trình trẻ hoạt động. Thay vào đó, giáo viên kiên nhẫn quan sát và ghi chép từng hành động, cử chỉ, cách con làm việc với giáo cụ, tần suất con sử dụng giáo cụ, tương tác với bạn bè… Nhờ vậy, giáo viên nhận ra con đang ở giai đoạn nhạy cảm nào, hứng thú với điều gì, lĩnh vực nào (Toán, Ngôn ngữ, Giác quan, Văn hóa…), phát triển kỹ năng nào, hoặc đang gặp khó khăn ở đâu cần được hỗ trợ, các hành vi xã hội, cảm xúc của trẻ ra sao…
Ví dụ: Giáo viên quan sát cách trẻ sử dụng giáo cụ Montessori – tháp hồng. Với cơ chế kiểm soát lỗi của giáo cụ, trẻ có thể tự nhân ra đúng – sai. Khi con tự xếp chính xác toàn bộ khối tháp hồng chứng tỏ con đã rèn luyện thành công khả năng phân biệt kích thước, phát triển thị giác, xúc giác. Giáo viên hoàn toàn có thể phát hiện điều đó qua quan sát hàng ngày.
Tất cả đều được ghi lại trong bản quan sát hàng ngày, trở thành dữ liệu sống động phản ánh quá trình học tập, thái độ, hứng thú và nhu cầu của trẻ.
Xây dựng lộ trình học tập cá nhân hóa
Dựa trên quan sát và ghi chép hàng ngày về trẻ, giáo viên xây dựng kế hoạch bài học cá nhân theo tuần/tháng, đảm sự phù hợp nhất với từng trẻ. Giáo viên sẽ giới thiệu hoạt động mới đúng thời điểm con sẵn sàng, để mỗi bước tiến trở thành một trải nghiệm tự nhiên, đầy hứng khởi. Đồng thời, trong quá trình quan sát, giáo viên có thể thực hiện điều chỉnh kế hoạch bài học cá nhân kịp thời, nhằm giúp các con tiếp cận hoạt động đúng nhu cầu và nhịp độ, phát triển toàn diện về trí tuệ, cảm xúc – xã hội và kỹ năng sống.
Chuẩn bị môi trường học tập sẵn sàng, hỗ trợ trẻ khi con cần
Quan sát không chỉ giúp hỗ trợ kịp thời, mà còn để giáo viên chuẩn bị môi trường phù hợp. Giáo viên tinh tế điều chỉnh, bổ sung giáo cụ hay tạo điều kiện cho con tiếp cận hoạt động mới khi con sẵn sàng. Quan sát cũng giúp giáo viên biết khi nào nên lùi lại để trẻ tự lập, khi nào nên xuất hiện để hỗ trợ kịp thời.
Quản lý lớp học hiệu quả
Trong một lớp Montessori, mỗi trẻ có thể học theo nhịp riêng. Nhờ quan sát, giáo viên bao quát lớp học, đảm bảo trật tự và an toàn, đồng thời vẫn duy trì sự tự do trong học tập.
Việc quan sát cũng giúp giáo viên theo dõi sát sao quá trình hoạt động của từng trẻ, xác định được khi nào trẻ hoàn thành công việc để gợi mở trẻ đến với các hoạt động khác.
Lưu trữ hồ sơ – Kết nối cùng phụ huynh
Tất cả tiến trình hoạt động của trẻ, từ các hoạt động Montessori đến những trải nghiệm khác hay những thay đổi về cảm xúc, tâm lý của trẻ… đều được ghi chép vào bản quan sát chung và sổ cá nhân. Các báo cáo tuần, báo cáo kỳ được gửi tới phụ huynh để chia sẻ chi tiết về sự phát triển, tiến bộ cũng như những điểm con cần hỗ trợ thêm. Đây là cầu nối giúp gia đình và nhà trường đồng hành chặt chẽ, tạo nên môi trường phát triển toàn diện nhất cho con.
Chính nhờ quan sát thầm lặng, kiên nhẫn và yêu thương, giáo viên Montessori mới có thể trao cho trẻ điều quý giá nhất: một hành trình học tập được thiết kế riêng cho chính con, để con học tập trải nghiệm, tỏa sáng theo cách của riêng mình.
