Bé 5 tháng ho, khò khè, bú kém khiến nhiều cha mẹ lo lắng không biết có phải viêm phế quản hay không, và liệu có nguy hiểm. Viêm phế quản ở trẻ nhỏ nếu không nhận biết sớm và chăm sóc đúng cách dễ gây biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp.
Bài viết này Sakura Schools sẽ giúp bạn hiểu rõ dấu hiệu, cách xử lý tại nhà, khi nào cần đi viện và cách phòng ngừa tái phát hiệu quả.
Tại sao trẻ 5 tháng dễ bị viêm phế quản?
Trẻ 5 tháng tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, đường thở ngắn và hẹp, nên rất nhạy cảm với các tác nhân gây viêm như virus, vi khuẩn, khói bụi hay thay đổi thời tiết. Đây là giai đoạn trẻ dễ bị viêm phế quản – một bệnh lý hô hấp phổ biến nhưng dễ bị nhầm lẫn với cảm lạnh hay viêm phổi.
Viêm phế quản là tình trạng viêm lớp niêm mạc trong ống phế quản – bộ phận dẫn khí vào phổi. Khác với viêm phổi (tổn thương mô phổi) hay cảm lạnh (chủ yếu ở mũi họng), viêm phế quản thường gây ho, khò khè, khó thở và kéo dài vài ngày đến hơn một tuần nếu không được chăm sóc đúng.
Trẻ sơ sinh, đặc biệt là dưới 6 tháng tuổi, chưa có phản xạ ho hiệu quả để tống đờm, khiến dịch nhầy tích tụ và dễ dẫn đến bội nhiễm. Thêm vào đó, thời tiết chuyển mùa, người lớn ho sốt trong nhà cũng là nguồn lây virus thường gặp như RSV, Adenovirus.
Một tình trạng dễ nhầm là viêm tiểu phế quản – thường do RSV gây ra, ảnh hưởng đến các ống dẫn khí nhỏ hơn (tiểu phế quản), cũng biểu hiện ho – khò khè – khó thở. Tuy nhiên, viêm tiểu phế quản thường diễn tiến nặng hơn ở trẻ dưới 2 tuổi và có nguy cơ nhập viện cao nếu không theo dõi sát.
Dấu hiệu nhận biết bé 5 tháng bị viêm phế quản
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu viêm phế quản sẽ giúp cha mẹ xử lý đúng cách, tránh lạm dụng thuốc, đồng thời ngăn chặn nguy cơ biến chứng nặng như viêm phổi hay suy hô hấp.
Ở giai đoạn đầu, trẻ thường có biểu hiện ho khan hoặc ho có đờm, kèm theo tiếng thở khò khè rõ hơn khi nằm. Một số trẻ có thể sốt nhẹ (dưới 38,5°C), bú ít hơn bình thường, ngủ kém và dễ quấy khóc.
Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể chuyển nặng với các dấu hiệu rõ rệt như:
- Thở nhanh: Bé thở gấp hơn bình thường, ngay cả khi không sốt
- Rút lõm ngực: Quan sát thấy phần ngực hóp lại mỗi lần bé hít vào
- Tím môi hoặc đầu ngón tay: Dấu hiệu cảnh báo thiếu oxy
- Bỏ bú hoàn toàn, li bì, ngủ không tỉnh táo
- Thở rít hoặc có tiếng rên khi thở
Trong các trường hợp trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa nhi để được theo dõi và điều trị kịp thời.
Bảng phân biệt mức độ viêm phế quản ở trẻ 5 tháng:
| Mức độ | Biểu hiện lâm sàng | Xử lý tại nhà hay cần đi viện? |
| Nhẹ | Ho ít, sốt nhẹ, bú hơi kém | Theo dõi tại nhà, giữ ấm, vệ sinh mũi |
| Trung bình | Khò khè, ho nhiều, sốt >38.5°C | Khám bác sĩ, cân nhắc điều trị hỗ trợ |
| Nặng | Thở rút lõm, bỏ bú, tím tái | Đưa đi viện ngay, có thể cần hỗ trợ thở |
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ ở trẻ 5 tháng
Nhiều tác nhân trong môi trường sống hằng ngày có thể dễ dàng tấn công trẻ 5 tháng tuổi – giai đoạn hệ miễn dịch còn non nớt và chưa có khả năng tự bảo vệ trước các loại virus đường hô hấp.
- Virus là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phế quản ở trẻ nhỏ. Trong đó, virus RSV (Respiratory Syncytial Virus) là thủ phạm hàng đầu, đặc biệt phổ biến vào mùa lạnh. Ngoài ra, các loại virus cúm, parainfluenza hoặc adenovirus cũng có thể gây bệnh.
- Không khí ô nhiễm, bụi mịn, khói thuốc lá, điều hòa không được vệ sinh đúng cách… là các yếu tố khiến trẻ dễ viêm đường hô hấp. Bên cạnh đó, trẻ sống trong môi trường đông người, thường xuyên tiếp xúc với người lớn đang ho, cảm lạnh cũng có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
- Sự thay đổi đột ngột của thời tiết – đặc biệt là những ngày lạnh, ẩm hoặc lúc giao mùa – có thể khiến niêm mạc đường thở của trẻ bị kích ứng và tạo điều kiện cho virus phát triển mạnh mẽ.
Khi nào cần đưa bé 5 tháng đi bệnh viện?
Không phải trường hợp viêm phế quản nào cũng cần nhập viện, nhưng nếu cha mẹ thấy các dấu hiệu cảnh báo dưới đây, hãy đưa bé đến cơ sở y tế ngay để được theo dõi và can thiệp kịp thời.
Dấu hiệu đỏ cần đưa bé đi khám ngay lập tức:
- Thở nhanh, rút lõm ngực rõ ràng theo từng nhịp thở
- Tím tái môi, đầu ngón tay, da tái nhợt
- Bé bỏ bú hoàn toàn, không chịu thức dậy để bú
- Sốt cao trên 38,5°C kéo dài quá 48 giờ không đáp ứng hạ sốt
- Bé lừ đừ, ngủ li bì, phản ứng kém khi gọi
- Xuất hiện co giật hoặc thở rít, rên khi ngủ
Khi đi khám, cha mẹ cần chuẩn bị:
- Sổ tiêm chủng của bé để bác sĩ kiểm tra lịch vắc-xin
- Ghi lại các triệu chứng, diễn tiến bệnh trong vài ngày qua
- Có thể quay video ngắn cảnh bé thở để bác sĩ dễ đánh giá nếu triệu chứng không liên tục.
Cách chăm sóc trẻ bị viêm phế quản tại nhà theo chỉ định của bác sĩ
Hầu hết trẻ bị viêm phế quản do virus, có thể chăm sóc tại nhà nếu không sốt cao kéo dài hay thở rút lõm. Dưới đây là những việc cha mẹ nên và không nên làm.
Những việc cha mẹ nên làm
Chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp bé giảm ho, dễ thở và nhanh hồi phục mà không cần dùng đến kháng sinh. Dưới đây là các biện pháp cha mẹ nên áp dụng hàng ngày.
Vệ sinh mũi đúng cách
- Dùng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) nhỏ vào hai bên mũi của bé, khoảng 2–3 lần/ngày hoặc khi thấy bé nghẹt mũi.
- Sau khi nhỏ, dùng dụng cụ hút mũi chuyên dụng để lấy sạch dịch nhầy ra ngoài, giúp bé dễ thở, bú tốt hơn và ngủ ngon hơn.
- Không nên lạm dụng hút quá nhiều lần trong ngày để tránh làm tổn thương niêm mạc mũi mỏng của trẻ.
Tăng cường bú mẹ
- Bú mẹ là cách tốt nhất để tăng sức đề kháng cho bé nhờ vào kháng thể tự nhiên trong sữa.
- Bú nhiều còn giúp bé bổ sung nước, đặc biệt cần thiết nếu bé bị sốt, thở nhanh hoặc ho khan gây mất nước nhẹ.
Giữ ấm cơ thể và giữ ẩm không khí
- Mặc quần áo ấm vừa phải, che kín vùng cổ, bụng, gan bàn chân cho bé, tránh để bé ra mồ hôi lạnh hoặc nằm ở nơi có gió lùa.
- Nếu sử dụng điều hòa, nên để nhiệt độ 26–28°C, đặt thêm khăn ướt hoặc máy tạo ẩm trong phòng để giữ độ ẩm lý tưởng (khoảng 55–65%).
- Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột khi bế bé ra – vào phòng.
Theo dõi sát tình trạng của bé
- Đo nhiệt độ mỗi 4-6 giờ nếu bé có dấu hiệu sốt.
- Quan sát nhịp thở của bé: thở gấp, thở rút lõm là dấu hiệu cần chú ý.
- Theo dõi lượng bú, tần suất tiểu tiện và phản ứng khi gọi tên hoặc bế bé.
* Lưu ý: Nội dung trên được Sakura tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau chỉ mang tính tham khảo và hỗ trợ giáo dục sức khỏe. Viêm phế quản/viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh là bệnh lý hô hấp nghiêm trọng, tuyệt đối không tự chẩn đoán hay tự điều trị tại nhà.
Những việc cha mẹ không nên làm
| Hành động sai lầm | Vì sao không nên |
| Xông tinh dầu, đốt lá xông | Hương tinh dầu và khói từ lá xông có thể gây kích ứng đường hô hấp non nớt, làm bé khó thở hơn. Ngoài ra, nguy cơ bỏng nhiệt, cháy nổ rất cao. |
| Tự ý dùng kháng sinh | 80% ca viêm phế quản ở trẻ là do virus – kháng sinh không có tác dụng và có thể gây loạn khuẩn ruột, dị ứng thuốc hoặc kháng kháng sinh. |
| Thoa dầu nóng lên ngực hoặc cổ bé | Da trẻ sơ sinh rất mỏng, dễ bị kích ứng hoặc phỏng nếu dùng dầu nóng, cao dán, dầu gió. Việc thoa như vậy cũng không giúp giảm triệu chứng. |
| Cho uống thuốc ho, thuốc long đờm của người lớn | Thuốc của người lớn có thể chứa hoạt chất không phù hợp với trẻ nhỏ, thậm chí gây ức chế trung tâm hô hấp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng. |
👉 Lưu ý: Nếu sau 2–3 ngày chăm sóc tại nhà mà bé vẫn không đỡ, hoặc có dấu hiệu nặng hơn (bú kém, sốt cao, thở nhanh, rút lõm ngực), cần đưa bé đến cơ sở y tế ngay để được theo dõi và xử trí kịp thời.
Viêm phế quản bao lâu thì khỏi? Có tái phát không?
Phần lớn các trường hợp viêm phế quản do virus ở trẻ sơ sinh sẽ khỏi sau 7–10 ngày nếu được chăm sóc đúng cách và không có biến chứng. Tuy nhiên, thời gian phục hồi còn tùy thuộc vào thể trạng, sức đề kháng của bé và điều kiện môi trường sống.
Một số trường hợp, triệu chứng ho hoặc khò khè có thể kéo dài 2–3 tuần, dù bé đã hết sốt và bú bình thường. Điều này không quá đáng lo nếu bé vẫn chơi ngoan và không có dấu hiệu mệt mỏi.
Các yếu tố làm bệnh dễ tái phát:
- Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc
- Tiếp xúc thường xuyên với người lớn đang ho, cảm
- Bé có sức đề kháng yếu, sinh non hoặc đang thiếu dinh dưỡng
Phòng ngừa tái phát sau khi khỏi bệnh:
- Giữ ấm ngực – cổ cho bé, nhất là khi ngủ
- Hạn chế ra ngoài vào sáng sớm hoặc tối muộn
- Bổ sung men vi sinh theo chỉ định để tăng miễn dịch đường ruột – hệ miễn dịch đầu đời
Hướng dẫn phòng ngừa viêm phế quản tái phát ở trẻ nhỏ
Sau khi bé khỏi bệnh, việc chăm sóc phòng ngừa tái phát là điều cha mẹ cần ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt với trẻ dưới 6 tháng, chưa được tiêm ngừa đầy đủ và có đường thở rất nhạy cảm.
Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:
- Rửa tay thường xuyên cho cả nhà: Trước khi bế bé, sau khi đi ngoài, ho – hắt hơi cần rửa tay kỹ bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Không để người đang ho, cảm cúm tiếp xúc gần hoặc hôn trẻ. Nếu buộc phải chăm bé, nên đeo khẩu trang và rửa tay.
- Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Luôn mặc đủ ấm cho bé khi ra ngoài. Không để bé nằm điều hòa quá lạnh hoặc đột ngột từ nóng sang lạnh.
- Bổ sung men vi sinh (nếu phù hợp): Theo khuyến nghị bác sĩ, một số chủng men vi sinh (như Lactobacillus GG, Bifidobacterium) có thể hỗ trợ tăng cường miễn dịch tự nhiên của bé.
FAQs – Câu hỏi thường gặp bé 5 tháng bị viêm phế quản?
Khi con bị viêm phế quản, nhiều phụ huynh thường lo lắng và đặt ra nhiều câu hỏi. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến nhất kèm câu trả lời ngắn gọn, dễ hiểu, đúng trọng tâm.
Viêm phế quản có cần dùng kháng sinh không?
Không. Đa số trường hợp do virus nên kháng sinh không có tác dụng. Chỉ dùng kháng sinh khi có bội nhiễm vi khuẩn và được bác sĩ chỉ định.
Có nên tắm cho bé khi bị viêm phế quản?
Có. Nên tắm nhanh bằng nước ấm, trong phòng kín gió. Sau đó lau khô và giữ ấm cho bé, tránh để nhiễm lạnh sau khi tắm.
Trẻ 5 tháng bị viêm phế quản có nguy hiểm không?
Nếu được chăm sóc đúng, phần lớn sẽ khỏi sau 7–10 ngày. Tuy nhiên, cần theo dõi sát để phát hiện sớm dấu hiệu nặng như thở rút lõm, tím tái.
Viêm phế quản có lây không?
Có. Virus gây viêm phế quản có thể lây qua giọt bắn khi ho, hắt hơi, tiếp xúc tay – miệng nếu không vệ sinh kỹ.
Sau bao lâu bé có thể trở lại sinh hoạt bình thường?
Khi bé hết sốt, bú tốt, không còn khò khè hoặc mệt mỏi, có thể sinh hoạt bình thường trở lại. Ho nhẹ có thể kéo dài thêm vài ngày là bình thường.
Chăm sóc sức khỏe trẻ đúng cách giúp bé phát triển khỏe mạnh
Viêm phế quản là bệnh hô hấp phổ biến ở trẻ sơ sinh, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu cha mẹ nhận biết sớm – chăm sóc đúng – phòng ngừa kịp thời. Hành trình nuôi con khỏe mạnh không chỉ bắt đầu từ sự quan tâm hàng ngày, mà còn đến từ môi trường giáo dục và chăm sóc y tế toàn diện.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
