Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao bé yêu của mình dạo gần đây bỗng dưng hay la hét không? Đừng lo lắng, bạn không hề đơn độc! La hét là một phần trong hành trình phát triển của bé. Bài viết này Sakura Montessori sẽ giúp bạn khám phá những nguyên nhân phổ biến và “bật mí” những cách dỗ dành trẻ dưới 1 tuổi hay la hét hiệu quả, được các chuyên gia khuyên dùng.
4 Nguyên nhân khiến bé dưới 1 tuổi hay la hét
La hét là “ngôn ngữ” đặc biệt của bé, là cách bé giao tiếp khi chưa thể nói thành lời. Hiểu rõ những “tín hiệu” này sẽ giúp mẹ “giải mã” được nhu cầu và cảm xúc của con, từ đó có cách ứng phó phù hợp.
Nhu cầu sinh lý cơ bản
Nguyên nhân “thường gặp nhất” khiến trẻ la hét chính là do các “nhu cầu sinh lý” chưa được đáp ứng, gồm:
- Đói: Bé đói bụng và cần được bú mẹ hoặc uống sữa công thức ngay. Khi bé đói, tiếng khóc thường ngắn, âm vực thấp và lặp đi lặp lại. Mẹ hãy thử cho bé bú xem sao nhé.
- Tã ướt/bẩn: Tã bị ướt hoặc bẩn khiến bé khó chịu, ngứa ngáy và bé sẽ la hét để thông báo. Khi đó cha mẹ hãy kiểm tra tã thường xuyên và thay tã sạch sẽ, khô thoáng cho bé để bé luôn thoải mái.
- Buồn ngủ: Bé mệt mỏi, buồn ngủ nhưng chưa ngủ được hoặc bị giật mình cũng sẽ la hét để thể hiện sự khó chịu. Cha mẹ quan sát dấu hiệu buồn ngủ của bé như dụi mắt, ngáp để đưa bé vào giấc ngủ kịp thời.
- Nóng/lạnh: Nhiệt độ môi trường không phù hợp khiến bé cảm thấy quá nóng hoặc quá lạnh, gây khó chịu và la hét. Hãy đảm bảo nhiệt độ phòng bé luôn thoáng mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông. Mặc quần áo phù hợp theo mùa cho bé.
- Khó chịu: Quần áo chật chội, bí bách hoặc tư thế nằm không thoải mái cũng có thể khiến bé khó chịu. Cha mẹ hãy chọn quần áo rộng rãi, chất liệu mềm mại và tạo tư thế nằm thoải mái nhất cho bé.
Khám phá và phát triển
Tiếng la hét đôi khi là dấu hiệu bé đang “khám phá” thế giới xung quanh và phát triển các “kỹ năng” mới. Thật thú vị phải không?
- Khám phá giọng nói: Bé la hét để thử nghiệm và làm quen với giọng nói của mình, khám phá các âm thanh khác nhau. Đây là giai đoạn bé học hỏi về âm thanh, mẹ hãy khuyến khích bé bằng cách nói chuyện và hát cho bé nghe.
- Vận động: Bé la hét khi vận động, cựa quậy, tập lẫy, tập bò… để giải phóng năng lượng và thể hiện sự phấn khích. Hãy tạo không gian an toàn để bé tự do vận động và khám phá thế giới xung quanh.
Vấn đề sức khỏe
Đừng chủ quan, đôi khi tiếng la hét là “tín hiệu cầu cứu” khi bé “không khỏe”. Mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu bé có các dấu hiệu đi kèm:
- Đau bụng (Colic): Khóc dạ đề thường xảy ra vào chiều tối hoặc đêm, bé khóc dữ dội, co chân, gồng mình. Nếu bé khóc dạ đề, mẹ hãy thử massage bụng nhẹ nhàng cho bé, hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Mọc răng: Sưng đau nướu, chảy dãi nhiều, biếng ăn, quấy khóc cũng khiến bé la hét. Mẹ có thể dùng khăn mềm, mát để chườm nhẹ nhàng lên nướu hoặc sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ.
- Nhiễm trùng: Viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, nhiễm trùng đường tiết niệu… có thể khiến bé khó chịu, quấy khóc và la hét. Nếu bé có các dấu hiệu sốt, ho, sổ mũi, bỏ bú… kèm theo la hét, mẹ cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay.
- Bệnh lý khác: Trào ngược dạ dày thực quản, dị ứng, các vấn đề thần kinh… cũng có thể khiến bé la hét. Nếu mẹ nghi ngờ bé la hét do bệnh lý, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Vấn đề tâm lý, cảm xúc
Bé cũng có những “cảm xúc” riêng và thể hiện chúng qua tiếng la hét. Hãy “lắng nghe” và “thấu hiểu” ngôn ngữ đặc biệt này của bé như:
- Bất an, sợ hãi: Khi bé cảm thấy lạ lẫm, không an toàn, thiếu hơi mẹ hoặc bị kích thích quá mức bé sẽ la hét để thể hiện sự bất an. Hãy tạo môi trường quen thuộc, yên tĩnh và luôn bên cạnh bé để bé cảm thấy an toàn.
- Cô đơn, muốn được ôm ấp: Bé muốn được mẹ bế ẵm, vỗ về, trò chuyện, cảm nhận hơi ấm và tình yêu thương của mẹ. Dành thời gian ôm ấp, vuốt ve và trò chuyện với bé thường xuyên để bé cảm nhận được tình yêu thương của mẹ.
- Khó chịu, bực bội: Khi bé không đạt được ý muốn, bị gián đoạn hoạt động yêu thích hoặc cảm thấy quá tải, mệt mỏi về tinh thần cũng sẽ la hét. Hãy quan sát và tôn trọng nhu cầu của bé, tạo không gian cho bé vui chơi, khám phá và nghỉ ngơi hợp lý.
- Tìm kiếm sự chú ý: Đôi khi bé la hét chỉ đơn giản là muốn thu hút sự chú ý của cha mẹ, đặc biệt khi bé cảm thấy bị bỏ rơi hoặc không được quan tâm đủ. Dành thời gian chơi đùa, trò chuyện và tương tác với bé thường xuyên để bé cảm thấy được yêu thương và quan tâm.
Giải mã tiếng la hét của bé bằng cách phân biệt các tín hiệu
Để “dịch” thành công ngôn ngữ la hét của bé, mẹ cần trở thành một “thám tử” tài ba. Hãy quan sát tỉ mỉ và lắng nghe cẩn thận, bạn sẽ dần “bắt” được tần số của bé yêu!
Quan sát thời điểm và hoàn cảnh la hét
Tiếng la hét xuất hiện vào thời điểm nào? Trong hoàn cảnh nào? Đây là những manh mối quan trọng giúp mẹ bắt bệnh cho bé.
- La hét sau khi bú/ăn: Bé có thể no quá, khó tiêu, hoặc bị trào ngược dạ dày thực quản. Mẹ nên cho bé bú lượng vừa đủ, vỗ ợ hơi sau bú và giữ bé ở tư thế bế cao đầu sau ăn.
- La hét trước khi ngủ hoặc khi ngủ dậy: Bé có thể mệt mỏi, buồn ngủ, hoặc bị giật mình. Tạo không gian ngủ yên tĩnh, ánh sáng dịu nhẹ và duy trì giờ giấc ngủ khoa học cho bé.
- La hét khi thay tã: Bé có thể khó chịu vì tã ướt/bẩn, hoặc đơn giản là không thích bị thay tã. Mẹ hãy thay tã nhanh chóng, nhẹ nhàng và trò chuyện, hát ru bé trong lúc thay tã.
- La hét khi bị bỏ lại một mình: Bé có thể cảm thấy cô đơn, bất an và muốn được mẹ ôm ấp. Dành thời gian chơi với bé, trò chuyện và đảm bảo bé luôn cảm nhận được sự hiện diện của mẹ.
- La hét khi có tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng mạnh: Bé có thể bị kích thích quá mức và cần môi trường yên tĩnh, dịu nhẹ hơn. Giảm thiểu tiếng ồn và ánh sáng mạnh, tạo không gian yên bình, thư giãn cho bé.
Lắng nghe âm thanh và cường độ tiếng la hét
Không chỉ thời điểm, âm thanh và cường độ tiếng la hét cũng tố cáo nhiều điều về tình trạng của bé. Mẹ hãy tinh ý lắng nghe nhé.
- Tiếng khóc “đòi ăn”: Ngắn, quãng ngắt quãng, âm vực thấp, có xu hướng tăng dần và lặp lại. Khi nghe tiếng khóc này, mẹ hãy thử cho bé bú xem sao nhé!
- Tiếng khóc “đau đớn”: Thét lên từng hồi, âm vực cao, nghe chói tai, không đều đặn. Nếu bé khóc kiểu này, mẹ cần kiểm tra xem bé có bị đau ở đâu không và tìm cách xoa dịu bé.
- Tiếng khóc “mệt mỏi/khó chịu”: Rên rỉ, nhỏ, yếu ớt, kèm theo quấy khóc, rên hừ hừ. Bé có thể đang mệt hoặc không thoải mái, mẹ hãy kiểm tra và tạo sự thoải mái cho bé.
- Tiếng khóc “gọi mẹ”: Nhẹ nhàng, lặp đi lặp lại, ngắt quãng, bé sẽ im lặng khi nghe tiếng mẹ hoặc nhìn thấy mẹ. Đây là tiếng khóc “làm nũng” đáng yêu, mẹ hãy đáp lại bé bằng sự yêu thương và âu yếm.
Lưu ý: Việc giải mã tiếng la hét cần thời gian và sự quan sát tỉ mỉ. Cha mẹ hãy kiên nhẫn và tin vào bản năng của mình. Dần dần, bạn sẽ trở thành chuyên gia trong việc “đọc vị” bé yêu.
Cách dỗ bé 1 tuổi hết la hét cha mẹ nào cũng cần biết
Dỗ dành bé yêu khi la hét là một nghệ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn và thấu hiểu. Với những bí kíp “vàng” dưới đây, mẹ sẽ “bắt nhịp” dễ dàng hơn với bé và giúp bé nhanh chóng nín khóc.
Đáp ứng các nhu cầu sinh lý
Khi bé la hét do “đói”, “tã ướt”, “mệt mỏi”… mẹ chỉ cần “đáp ứng kịp thời” các nhu cầu này là bé sẽ ngoan ngay thôi.
- Cho bé bú/ăn: Nhận biết dấu hiệu đói của bé và cho bé bú mẹ hoặc ăn sữa công thức theo nhu cầu. Hãy cho bé bú mẹ bất cứ khi nào bé có dấu hiệu đói như mút tay, quay đầu tìm ti mẹ, khóc “đòi ăn”.
- Thay tã: Kiểm tra và thay tã thường xuyên, đặc biệt sau khi bé bú/ăn hoặc ngủ dậy. Tã sạch sẽ, khô thoáng sẽ giúp bé luôn thoải mái và hạn chế tình trạng hăm tã.
- Ru bé ngủ: Tạo môi trường ngủ yên tĩnh, tối, thoáng mát, sử dụng tiếng ồn trắng, quấn bé (swaddling) nếu cần. Một giấc ngủ ngon và sâu giấc rất quan trọng cho sự phát triển của bé, mẹ hãy giúp bé ngủ đủ giấc nhé!
- Điều chỉnh nhiệt độ phòng: Đảm bảo nhiệt độ phòng phù hợp, không quá nóng hoặc quá lạnh. Nhiệt độ phòng lý tưởng cho bé là khoảng 26-28 độ C, mẹ có thể điều chỉnh theo mùa và quan sát biểu hiện của bé.
- Kiểm tra quần áo: Đảm bảo quần áo thoải mái, không quá chật hoặc gây bí bách. Chọn quần áo chất liệu cotton mềm mại, thấm hút mồ hôi và rộng rãi để bé dễ chịu vận động.
Sử dụng “vũ khí bí mật”: Âm thanh và xúc giác
Âm thanh và xúc giác có sức mạnh diệu kỳ trong việc xoa dịu trẻ sơ sinh. Mẹ hãy tận dụng tối đa những trợ thủ đắc lực này nhé!
- Tiếng ồn trắng (White noise): Âm thanh đều đặn, đơn điệu như tiếng máy hút bụi, máy sấy tóc, tiếng mưa rơi… giúp át đi những tiếng ồn khác và tạo cảm giác quen thuộc như trong bụng mẹ.
- Âm nhạc du dương, nhẹ nhàng: Nhạc không lời, nhạc cổ điển, nhạc ru êm dịu giúp bé thư giãn và dễ ngủ.
- Ôm ấp, vỗ về: Cái ôm ấm áp, nhịp tim của mẹ, những vuốt ve nhẹ nhàng giúp bé cảm thấy an toàn, được yêu thương và xoa dịu cơn khóc. Hãy ôm bé vào lòng, áp bé vào ngực mẹ để bé cảm nhận được hơi ấm và nhịp tim quen thuộc.
- Đung đưa, rung lắc nhẹ nhàng: Nhịp điệu đung đưa, rung lắc nhẹ nhàng gợi nhớ đến cảm giác khi còn trong bụng mẹ, giúp bé dễ dàng đi vào giấc ngủ và giảm quấy khóc. Mẹ có thể đung đưa bé trên tay, nôi, võng hoặc xe đẩy với nhịp điệu nhẹ nhàng.
- Massage: Massage nhẹ nhàng giúp bé thư giãn, giảm căng thẳng, cải thiện tiêu hóa và giảm quấy khóc do đau bụng. Mẹ có thể massage cho bé sau khi tắm hoặc trước khi đi ngủ với dầu massage dành riêng cho trẻ sơ sinh.
Thay đổi tư thế và môi trường
Đôi khi, sự thay đổi nhỏ về tư thế hoặc môi trường xung quanh cũng có thể mang lại hiệu quả bất ngờ trong việc dỗ dành bé.
- Bế vác bé: Bế bé vác lên vai, đầu bé tựa vào vai mẹ, giúp bé cảm thấy an toàn và dễ chịu hơn, đồng thời giúp bé ợ hơi sau khi bú.
- Thay đổi không gian: Đưa bé ra ngoài trời, đi dạo trong nhà, thay đổi phòng… giúp bé phân tán sự chú ý và giảm căng thẳng. Không gian mới lạ có thể kích thích sự tò mò và giúp bé quên đi cơn khóc.
- Cho bé tắm nước ấm: Nước ấm giúp bé thư giãn, dễ chịu và giảm quấy khóc (Lưu ý nhiệt độ nước và thời gian tắm phù hợp).
Sữa mẹ và ti giả (nếu cần thiết)
Sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo mà còn là liều thuốc tinh thần giúp bé cảm thấy an toàn và được yêu thương. Ti giả có thể là cứu cánh trong một số tình huống, nhưng mẹ cần sử dụng đúng cách nhé!
- Cho bé bú mẹ theo nhu cầu: Bú mẹ không chỉ giúp bé no bụng mà còn mang lại sự gắn kết, an ủi và xoa dịu cho bé.
- Sử dụng ti giả (nếu cần thiết): Ti giả có thể giúp bé tự xoa dịu và dễ ngủ hơn, đặc biệt với những bé có nhu cầu mút mát cao. (Lưu ý: Nên sử dụng ti giả khi bé đã bú mẹ thành thạo và không lạm dụng ti giả).
Lưu ý: Sữa mẹ luôn là lựa chọn tốt nhất cho bé. Ti giả chỉ nên là giải pháp hỗ trợ tạm thời và cần sử dụng đúng cách để không ảnh hưởng đến việc bú mẹ của bé.
Khi tiếng la hét kéo dài không rõ nguyên nhân
Nếu mẹ đã thử mọi cách mà bé vẫn la hét không ngừng, không rõ nguyên nhân, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia y tế.
- Đưa bé đi khám bác sĩ: Để loại trừ các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như đau bụng colic, nhiễm trùng, các bệnh lý khác.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Bác sĩ nhi khoa, chuyên gia tư vấn về giấc ngủ trẻ em, chuyên gia tâm lý… có thể đưa ra lời khuyên và hướng dẫn phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
Lưu ý: Tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp không phải là dấu hiệu của sự thất bại, mà là hành động trách nhiệm và yêu thương mà cha mẹ dành cho con.
Câu hỏi thường gặp khi trẻ dưới 1 tuổi hay la hét
Trẻ sơ sinh hay la hét có sao không?
La hét là cách giao tiếp bình thường của trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, nếu bé la hét quá nhiều và kèm dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa bé đi khám.
Làm gì khi con bạn la hét nhiều?
Hãy kiên nhẫn tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng các cách dỗ dành phù hợp như đáp ứng nhu cầu sinh lý, sử dụng âm thanh, xúc giác, thay đổi tư thế, môi trường…
Trẻ chậm nói hay la hét có phải tăng động, tự kỷ không?
La hét không phải là dấu hiệu đặc trưng của tăng động hay tự kỷ. Tuy nhiên, nếu lo lắng, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá chính xác.
La hét bao lâu thì được coi là quá nhiều ở trẻ dưới 1 tuổi?
Không có con số cụ thể, nhưng nếu bé la hét liên tục, kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt và không đáp ứng với các biện pháp dỗ dành, cần lưu ý.
Làm thế nào để phân biệt tiếng la hét bình thường và tiếng la hét do bệnh lý?
Quan sát thêm các dấu hiệu đi kèm như bỏ bú, sốt, khó thở… Tiếng la hét do bệnh lý thường dữ dội, kéo dài và khó dỗ dành hơn.
Trẻ dưới 1 tuổi hay la hét – Hành trình thấu hiểu và yêu thương
Tóm lại, tiếng la hét của trẻ dưới 1 tuổi là một “mật mã” đặc biệt mà cha mẹ cần kiên nhẫn giải mã. Hãy nhớ rằng, đằng sau mỗi tiếng la hét là một nhu cầu, một cảm xúc bé muốn gửi gắm.
Để dỗ dành bé hiệu quả, mẹ hãy tự tin vào bản năng của mình, linh hoạt áp dụng các phương pháp và tìm ra cách phù hợp nhất với con yêu. Quan trọng nhất, hãy luôn dành cho bé tình yêu thương, sự âu yếm và thấu hiểu.
Chúc cha mẹ thành công trên hành trình dỗ dành bé yêu và tận hưởng trọn vẹn niềm hạnh phúc khi con lớn lên từng ngày!
Để tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích về chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ theo phương pháp Montessori, hãy truy cập Website Sakura Montessori ngay hôm nay.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
