Tháng thứ 5 là thời điểm đánh dấu nhiều thay đổi rõ rệt trong quá trình phát triển của trẻ sơ sinh. Bé có thể lẫy, phát âm ê a, nhận ra người quen và bắt đầu phản hồi với môi trường xung quanh. Tuy nhiên, mỗi trẻ có nhịp phát triển riêng, và điều này khiến nhiều cha mẹ cảm thấy băn khoăn khi con mình “chưa biết làm gì”.
Bài viết dưới đây Sakura Montessori sẽ giúp bạn hiểu đúng về sự phát triển của trẻ 5 tháng tuổi, đâu là mốc cần lưu ý và cách đồng hành hiệu quả để giúp con phát triển tự nhiên, khỏe mạnh và hạnh phúc.
Sự phát triển vận động và thể chất ở trẻ 5 tháng tuổi
Thể chất là nền tảng cho mọi hoạt động của trẻ. Giai đoạn này, bé bắt đầu làm chủ cơ thể và học cách phối hợp vận động cơ bản.
- Trẻ bắt đầu biết lẫy, giữ đầu, chống tay, cầm nắm đồ vật khi được đưa tới gần.
- Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chiều cao và cân nặng trung bình của trẻ 5 tháng tuổi như sau:
- Bé gái: cao 63–67cm, nặng khoảng 6,4–7,8 kg
- Bé trai: cao 65–69 cm, nặng khoảng 6,9–8,3 kg
Gợi ý hoạt động: Tăng thời gian tummy time, cho bé chơi với đồ vật phát ra âm thanh nhẹ hoặc đồ chơi vải mềm.
Lưu ý: Nếu bé sau 5.5 tháng vẫn không giữ đầu vững, chưa biết lẫy, ít cử động tay chân hoặc có vẻ quá “yên ắng”, cha mẹ nên chủ động theo dõi thêm. Việc ghi chép lại hành vi, thời điểm mốc phát triển sẽ giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn nếu cần kiểm tra chuyên sâu.
Trẻ 5 tháng tuổi bắt đầu phát triển trí tuệ và khả năng nhận thức
Trí não của bé phát triển mạnh ở tháng thứ 5. Bé bắt đầu chú ý, khám phá và thể hiện khả năng ghi nhớ – phản xạ với môi trường.
- Bé có thể dõi theo vật chuyển động, nhớ được khuôn mặt quen thuộc.
- Khi nghe thấy tiếng nói quen, bé có thể quay đầu hoặc mỉm cười.
- Phụ huynh nên dùng flashcard hình ảnh lớn, tương phản màu hoặc treo các vật thể di động để kích thích não bộ.
- Montessori khuyến khích tạo môi trường có yếu tố khám phá: ánh sáng, chuyển động chậm, vật liệu thật (gỗ, vải…).
Sự thay đổi cảm xúc và giao tiếp xã hội ở trẻ 5 tháng tuổi
Ở tháng thứ 5, trẻ không chỉ biết cười hay khóc. Bé bắt đầu phản hồi với cảm xúc, tạo ra âm thanh và kết nối xã hội cơ bản.
- Bé phát âm ê a, bắt chước âm thanh đơn giản, cười vang khi được tương tác.
- Có thể nhận ra người lạ – người quen, biểu hiện qua ánh mắt hoặc hành vi quay đi, khóc nhẹ.
- Biết nhìn vào người đang nói chuyện, chủ động giao tiếp bằng ánh mắt hoặc cử động tay chân.
- Cha mẹ nên nói chuyện với bé mỗi ngày, lặp từ đơn giản, chỉ tay và đặt tên cho vật xung quanh.
Hoạt động phù hợp giúp trẻ 5 tháng phát triển toàn diện
Trò chơi và tương tác đúng cách sẽ kích thích đồng thời thể chất và trí tuệ của bé, đặc biệt trong giai đoạn vàng của phát triển não bộ.
- Mỗi ngày nên cho bé tummy time từ 3–5 phút nhiều lần, đặt gương gần bé để bé soi và nhận biết khuôn mặt.
- Sử dụng nhạc nhẹ, kể chuyện đơn giản, dùng sách tranh to, ít chữ, nhiều màu.
- Cho bé quan sát đồ vật treo trên dây chuyển động, nhưng không để quá gần mắt bé.
- Tránh dạy ngồi sớm, không dùng xe tập đi vì ảnh hưởng đến phát triển xương và khả năng tự điều chỉnh trọng lượng.
Dấu hiệu phát triển chậm ở trẻ 5 tháng tuổi – Khi nào cha mẹ nên lo lắng?
Mỗi trẻ có nhịp phát triển khác nhau. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu cảnh báo cần được phát hiện sớm để kịp thời can thiệp.
- Trẻ chưa biết lẫy hoặc không thể giữ cổ vững khi nằm sấp sau 5.5 tháng.
- Không phản ứng với âm thanh quen thuộc, không ê a hoặc cười.
- Không có biểu hiện nhận diện người thân, không chú ý đến vật thể chuyển động.
- Nên ghi chú lại hành vi bất thường và trao đổi với bác sĩ nhi chuyên khoa phát triển để được đánh giá toàn diện.
Vai trò của cha mẹ trong việc đồng hành cùng trẻ 5 tháng tuổi
Ở tháng tuổi thứ 5, điều quan trọng nhất với trẻ không phải là học được bao nhiêu kỹ năng, mà là cảm nhận được sự hiện diện đầy yêu thương, phản hồi tích cực và tương tác gần gũi từ cha mẹ mỗi ngày. Chính điều đó sẽ là nền tảng để trẻ phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và khả năng giao tiếp xã hội sau này.
Giao tiếp từ những điều đơn giản hằng ngày
Trò chuyện với con không cần phải là những bài học dài dòng hay những câu chuyện phức tạp. Đó có thể là những câu ngắn gọn trong khi bạn thay tã, tắm cho bé hay cho bé bú:
- “Mẹ thay tã cho con nhé, hôm nay trời mát đúng không?”
- “Bố đang bế con, con thích nhìn đèn đúng không nè?”
Việc dùng từ ngữ quen thuộc lặp đi lặp lại giúp trẻ ghi nhớ âm thanh, dần hình thành khả năng tiếp nhận và phát ra ngôn ngữ trong tương lai.
Lắng nghe và phản hồi khi bé ê a
Khi bé phát âm ê a hoặc tạo ra âm thanh ngắn, đó là cách trẻ “trò chuyện”. Việc cha mẹ phản hồi lại bằng cách nhắc lại âm thanh của bé, sau đó mở rộng thành câu hoàn chỉnh sẽ giúp bé hiểu rằng mình đang được lắng nghe và khuyến khích tiếp tục giao tiếp:
- Bé nói “a a” → mẹ đáp lại “A a, con muốn nói gì với mẹ đó hả?”
- Lặp lại âm thanh và biểu cảm nét mặt tươi vui để trẻ hiểu đó là tín hiệu tích cực
Gọi tên đồ vật và duy trì giao tiếp bằng ánh mắt
Khi chỉ vào một món đồ, cha mẹ hãy gọi tên rõ ràng và chậm rãi: “Đây là con gấu. Gấu màu nâu nhé!”. Luôn giữ ánh mắt với bé khi nói để hình thành thói quen giao tiếp bằng mắt – nền tảng cho tương tác xã hội.
Bé càng được gọi tên đồ vật, bộ phận cơ thể, sự vật xung quanh một cách thường xuyên thì càng dễ ghi nhớ và gắn kết âm thanh – hình ảnh trong não bộ.
Tạo môi trường vừa đủ kích thích
Ở độ tuổi này, bé đang rất nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh và chuyển động. Cha mẹ nên:
- Bố trí phòng ngủ có ánh sáng tự nhiên, không quá chói hoặc quá tối
- Sử dụng 1–2 đồ chơi treo có màu sắc tương phản để kích thích thị giác
- Tránh để nhiều món đồ chớp nháy, âm thanh lớn gây quá tải cảm giác
- Không để âm thanh từ tivi, điện thoại kéo dài trong không gian của bé
Môi trường yên tĩnh, có nhịp điệu nhẹ nhàng và đều đặn sẽ giúp trẻ an tâm, tập trung vào việc quan sát, học hỏi và phát triển đúng nhịp.
Tình yêu và sự kiên nhẫn là món quà lớn nhất
Dù trẻ chưa thể nói chuyện, chưa thể nói “con yêu mẹ”, nhưng qua mỗi ánh nhìn, nụ cười và tiếng ê a, bé đang nói rằng: “Con cần mẹ ở đây”. Mỗi phút giây cha mẹ hiện diện và lắng nghe chính là bước đầu tiên nuôi dưỡng trí tuệ, cảm xúc và sự tự tin lâu dài cho con.
FAQs – Những câu hỏi thường gặp về trẻ 5 tháng tuổi?
Dưới đây là những câu hỏi cha mẹ thường gặp khi chăm sóc và quan sát sự phát triển của trẻ trong giai đoạn 5 tháng tuổi.
Trẻ 5 tháng chưa biết lẫy có bình thường không?
Trong nhiều trường hợp, việc bé 5 tháng tuổi chưa biết lẫy vẫn có thể bình thường nếu các kỹ năng khác như chống tay, giữ đầu vững, giao tiếp bằng ánh mắt vẫn phát triển tốt. Tuy nhiên, nếu đến 6 tháng mà bé vẫn chưa có dấu hiệu muốn lẫy hoặc cơ thể quá yếu khi nằm sấp, cha mẹ nên đưa bé đi thăm khám để đánh giá vận động tinh và thô.
Bé không ê a, có chậm nói không?
Việc bé không ê a có thể là biểu hiện tạm thời. Nếu bé vẫn phản ứng tốt với âm thanh, cười, quay đầu theo tiếng gọi thì khả năng nghe – hiểu vẫn ổn. Cha mẹ nên nói chuyện thường xuyên, hát và phản hồi khi bé phát ra âm thanh để kích thích giao tiếp. Nếu sau 6 tháng bé vẫn im lặng, nên kiểm tra khả năng nghe và tư vấn phát triển ngôn ngữ.
Trẻ 5 tháng có nên tập ngồi không?
Không nên ép bé ngồi khi chưa tự ngồi được. Ở 5 tháng tuổi, cột sống và hệ cơ của bé chưa phát triển đủ để duy trì tư thế ngồi an toàn. Việc tập ngồi sớm có thể làm cong cột sống và ảnh hưởng tới phát triển vận động. Bé sẽ tự ngồi vững vào khoảng 6–8 tháng tuổi nếu được hỗ trợ vận động đúng cách.
Lịch sinh hoạt tiêu chuẩn cho bé 5 tháng như thế nào?
Mỗi bé sẽ có lịch sinh hoạt khác nhau, nhưng chuẩn chung gồm: 2–3 giấc ngủ ngắn ban ngày (tổng ~3–4 tiếng), ngủ đêm 10–11 giờ. Thời gian bú trung bình từ 3–4 tiếng/lần, mỗi ngày khoảng 5–6 cữ bú. Ban ngày nên kết hợp chơi – nghỉ xen kẽ, tránh quá sức hoặc kích thích quá mức.
Bé chưa nhận ra người thân có đáng lo?
Thông thường, từ 4–6 tháng tuổi bé đã có khả năng phân biệt người thân qua giọng nói, khuôn mặt và phản ứng tích cực. Nếu bé 5 tháng không có biểu hiện nhận ra mẹ, không cười, không quay đầu theo tiếng gọi quen thuộc, cha mẹ cần theo dõi kỹ. Nếu tình trạng kéo dài đến sau 6 tháng, nên đưa bé đi kiểm tra sớm để loại trừ các vấn đề phát triển xã hội hoặc rối loạn phổ tự kỷ.
Làm cha mẹ là hành trình không ngừng học hỏi
Tháng thứ 5 là giai đoạn quan trọng đánh dấu nhiều bước phát triển mới của bé. Hiểu đúng – chăm đúng sẽ giúp con khỏe mạnh, vui vẻ và phát triển toàn diện mỗi ngày.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
