Khi bé tròn 6 tháng tuổi, nhiều ba mẹ thường nóng lòng muốn mua xe tập đi để con nhanh cứng cáp và mẹ có thêm thời gian rảnh tay. Tuy nhiên, các bác sĩ nhi khoa lại có cái nhìn hoàn toàn khác. Vậy bé 6 tháng ngồi xe tập đi được chưa và loại xe nào mới thực sự an toàn cho hệ xương non nớt của trẻ? Bài viết dưới đây Sakura Montessori sẽ giải đáp chi tiết thắc mắc này.
Bé 6 tháng ngồi xe tập đi được chưa?
Nếu ba mẹ đang tìm kiếm một câu trả lời nhanh chóng và dứt khoát, thì đáp án là: TUYỆT ĐỐI KHÔNG NÊN.
Giai đoạn 6 tháng tuổi là thời điểm “quá sớm” và “quá sức” để đặt con vào xe tập đi, đặc biệt là các loại xe tròn truyền thống. Tại sao các chuyên gia lại phản đối gay gắt đến vậy? Hãy hình dung cơ thể bé lúc này giống như một “chồi non”, rất dễ uốn nắn nhưng cũng rất dễ bị tổn thương nếu tác động sai cách.
Tại sao bé 6 tháng chưa được ngồi xe tập đi?
Nhiều phụ huynh nghĩ xe tập đi vô hại, nhưng thực tế việc sử dụng sai thời điểm có thể để lại những hậu quả lâu dài về hình thể và sự an toàn của con. Dưới đây là 2 lý do cốt lõi được giải thích cặn kẽ nhất:
- Hệ xương chưa sẵn sàng: Ở 6 tháng tuổi, cột sống, cơ cổ và sụn xương háng của bé chưa đủ cứng cáp để chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể theo phương thẳng đứng trong thời gian dài.
- Đốt cháy giai đoạn: Đây là lúc bé cần tập trung phát triển kỹ năng ngồi vững và tập trườn, bò. Việc ép bé ngồi xe tập đi là hành động “đốt cháy giai đoạn”, đi ngược lại quy luật phát triển vận động tự nhiên của trẻ nhỏ (Lẫy -> Trườn -> Bò -> Ngồi -> Đứng -> Đi).
6 Tác hại khôn lường khi cho bé ngồi xe tập đi quá sớm
Việc đặt con vào xe tập đi khi cơ thể chưa sẵn sàng có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng mà đôi khi mắt thường không thấy ngay lập tức:
Nguy cơ biến dạng xương (Chân vòng kiềng)
Khi xương chân và háng chưa canxi hóa hoàn toàn mà phải chịu áp lực trọng lượng cơ thể quá sớm, xương của bé rất dễ bị uốn cong. Điều này dẫn đến dị tật chân vòng kiềng (chân chữ O) hoặc chân chữ X, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến dáng đi khi trưởng thành. Ngoài ra, áp lực lên cột sống còn có thể gây gù lưng hoặc cong vẹo cột sống.
Tật đi nhón chân (Toe Walking)
Xe tập đi dạng tròn thường có thiết kế nâng đỡ phần hông, khiến chân bé lơ lửng và không chạm đất hoàn toàn bằng cả bàn chân. Để di chuyển, bé buộc phải dùng mũi chân để đẩy.
Thói quen này kéo dài sẽ làm gân gót chân (gân Achilles) bị co rút, hình thành tật đi nhón chân. Đây là một thói quen rất khó sửa, khiến dáng đi của bé sau này không được tự nhiên, hay bị vấp ngã.
Tai nạn nguy hiểm
Theo thống kê của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ, xe tập đi liên quan đến hàng nghìn vụ tai nạn ở trẻ em mỗi năm. Với bánh xe trơn trượt, tốc độ di chuyển của bé có thể lên tới 1 mét/giây. Ở tốc độ này, ba mẹ rất khó phản ứng kịp nếu bé lao xuống cầu thang, va vào cạnh bàn sắc nhọn, hoặc với tay lấy nước sôi, ổ điện…
Làm trẻ lười vận động và chậm biết đi thực sự
Đây là tác hại mang tính nghịch lý nhất.
- Cơ chế: Khi ngồi trong xe, bé di chuyển quá dễ dàng nhờ bánh xe trượt mà không tốn sức. Điều này tạo ra tâm lý ỷ lại.
- Hậu quả: Bé sẽ mất đi động lực để tự mình tập đứng lên hay tập bước đi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ dùng xe tập đi thường biết đi chậm hơn khoảng 3-4 tuần so với trẻ không dùng. Hơn nữa, cơ đùi và hông của bé không được rèn luyện đủ mạnh để nâng đỡ cơ thể khi không có xe.
Mất phản xạ giữ thăng bằng và phản xạ an toàn
- Ảo giác an toàn: Xe tập đi tạo ra một “cảm giác thăng bằng giả tạo”. Bé không cần học cách điều chỉnh trọng tâm cơ thể để không bị ngã.
- Hậu quả: Khi rời khỏi xe, não bộ của bé sẽ lúng túng vì chưa học được kỹ năng giữ thăng bằng. Nguy hiểm hơn, bé sẽ thiếu phản xạ chống tay đỡ cơ thể khi bị ngã, dẫn đến nguy cơ chấn thương vùng đầu cao hơn khi tập đi độc lập sau này.
Cản trở sự phát triển của não bộ (Do bỏ qua giai đoạn bò)
- Tầm quan trọng của bò: Giai đoạn bò là lúc bé rèn luyện sự phối hợp chéo chi (tay trái – chân phải và ngược lại). Hoạt động này cực kỳ quan trọng để kích thích sự kết nối giữa hai bán cầu não trái và phải.
- Hậu quả: Xe tập đi khiến bé “đứng” quá sớm và bỏ qua giai đoạn bò. Việc thiếu hụt vận động bò có thể ảnh hưởng nhẹ đến khả năng phối hợp vận động phức tạp và khả năng định hướng không gian của trẻ khi lớn lên.
Xe tập đi có giúp bé nhanh biết đi hơn không?
Đây là lầm tưởng (Myth) phổ biến nhất của các gia đình Việt Nam cần được thay đổi.
Nhiều ông bà, cha mẹ tin rằng cho con ngồi xe sớm sẽ giúp chân cứng cáp và nhanh biết đi. Nhưng thực tế khoa học chứng minh điều ngược lại: Trẻ dùng xe tập đi thường biết đi CHẬM HƠN trẻ không dùng.
Lý do là vì xe tập đi đã “làm hộ” bé hai việc quan trọng nhất của quá trình tập đi: giữ thăng bằng và chịu lực. Khi ngồi trong xe, bé không cần nỗ lực để giữ cơ thể thẳng, cũng không cần học cách dồn trọng tâm vào chân. Bé chỉ di chuyển đôi chân theo quán tính trượt của bánh xe. Do đó, khi bỏ xe ra, bé thường lóng ngóng, dễ ngã và chậm biết đi độc lập hơn.
Các giải pháp thay thế an toàn cho bé 6 tháng tuổi
Thay vì dùng xe tập đi như một “công cụ giữ trẻ”, ba mẹ có thể áp dụng các phương án an toàn và khoa học hơn:
Sử dụng Quây cũi (Playpen)
Đây là giải pháp tối ưu nhất để mẹ vừa làm việc nhà, vừa quan sát được con.
- Lợi ích: Quây cũi tạo ra một không gian giới hạn an toàn, cách ly bé khỏi ổ điện, phích nước hay các vật dụng nguy hiểm.
- Cách dùng: Mẹ hãy thả vào quây những món đồ chơi an toàn, bóng mềm… Biến quây cũi thành một “công viên thu nhỏ”. Bé có thể thoải mái lăn lộn, tập ngồi, tập vịn đứng lên thành quây mà không sợ ngã đau.
Ghế ăn dặm (High Chair)
Giúp cố định bé ở tư thế ngồi thẳng, hỗ trợ cực tốt cho cột sống và rèn nếp ăn uống tập trung sau này.
Cách dùng: Khi cần nấu cơm hay rửa bát, mẹ hãy đặt bé ngồi vào ghế (nhớ thắt đai an toàn), đặt ghế ở vị trí bé nhìn thấy mẹ. Hãy đưa cho con một vài món đồ chơi gặm nướu hoặc bánh ăn dặm. Bé sẽ rất thích thú khi vừa được ngồi “ngang tầm” người lớn, vừa được ngắm mẹ làm việc.
Bàn tập đứng/Trung tâm hoạt động đứng yên (Stationary Activity Center)
Nếu mẹ muốn con tập đứng và nhún nhảy cho cứng chân, hãy chọn loại này thay vì xe tập đi có bánh.
- Lợi ích: Thiết kế giống xe tập đi nhưng không có bánh xe. Bé có thể đứng, xoay người 360 độ để chơi đồ chơi xung quanh mà không lo lao xuống cầu thang hay va đập.
- Lưu ý: Chỉ nên cho bé chơi khoảng 15-20 phút/lần để tránh mỏi hông.
Tăng cường Tummy Time (Nằm sấp) trên thảm chơi
Đừng để bé nằm ngửa quá nhiều. “Tummy time” chính là bài tập thể dục đầu đời tốt nhất.
Lợi ích: Khi nằm sấp và trườn, bé buộc phải ngẩng đầu, chống tay và dùng lực hông để đẩy người. Điều này giúp toàn bộ khối cơ lưng, cổ và vai phát triển vạm vỡ – đây là “bệ phóng” cốt lõi để bé biết đi sớm và vững vàng sau này.
Mẹo: Mẹ có thể dùng thảm xốp êm ái, đặt vài món đồ chơi rực rỡ phía trước để kích thích bé trườn tới lấy.
Địu em bé (Baby Carrier)
Đây là cách tuyệt vời để mẹ “rảnh tay” hoàn toàn mà con vẫn cảm thấy an tâm vì được áp sát vào ngực mẹ. Địu bé giúp mẹ dễ dàng di chuyển, đi dạo hoặc làm việc nhà nhẹ nhàng.
Lưu ý: Chọn loại địu trợ lực chuẩn tư thế (chân chữ M) để bảo vệ khớp háng cho con.
Xe tập đi dạng đẩy (Push Walker)
Ba mẹ hãy kiên nhẫn đợi đến khi bé được khoảng 9 – 10 tháng tuổi và đã đứng vịn vững. Lúc này, một chiếc xe gỗ con gà hay xe đẩy chòi chân sẽ là “người bạn đồng hành” tuyệt vời.
Lợi ích: Loại xe này buộc bé phải tự chủ động giữ thăng bằng và đặt cả bàn chân xuống đất để đẩy xe đi, giúp dáng đi tự nhiên và khỏe khoắn.
Lưu ý: Chỉ dùng cho giai đoạn sau
Mốc thời gian vàng để bé tập đi mẹ cần nhớ
Đừng quá áp lực khi so sánh con mình với “con nhà người ta”, hãy nắm rõ lộ trình này để đồng hành cùng bé.
- 6 – 8 tháng: Bé tập ngồi vững, bắt đầu trườn và chuyển sang bò.
- 9 – 10 tháng: Bé bắt đầu vịn vào thành giường, ghế sofa để tự đứng lên.
- 11 – 15 tháng: Bé bắt đầu chập chững những bước đi độc lập đầu tiên.
Hãy nhớ rằng, mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt. Có bé đi sớm, có bé đi muộn, điều quan trọng là ba mẹ hãy kiên nhẫn và “tôn trọng tốc độ của con”.
FAQs – Những câu hỏi thường gặp về bé 6 tháng ngồi xe tập đi được chưa?
Xung quanh việc tập đi cho trẻ, ba mẹ thường có vô vàn những băn khoăn cần lời giải đáp chính xác và nhanh chóng. Dưới đây là tổng hợp những thắc mắc phổ biến nhất được các bác sĩ nhi khoa tư vấn, giúp ba mẹ an tâm hơn trong hành trình chăm sóc bé yêu.
Bé 6 tháng ngồi xe tròn tập đi loại có nhạc được không?
Không nên. Dù xe có đồ chơi hay nhạc hấp dẫn thì cấu tạo khung tròn vẫn gây áp lực xấu lên cột sống và háng của bé 6 tháng.
Nếu bé trộm vía cứng cáp, 7 tháng ngồi xe tập đi được chưa?
Vẫn chưa cần thiết. 7 tháng là thời điểm vàng để bé tập bò. Bò càng nhiều, não bộ càng phát triển và phối hợp vận động càng tốt.
Loại xe tập đi nào tốt nhất hiện nay?
Loại tốt nhất là xe tập đi dạng đẩy (Push walker/xe gỗ con gà), nhưng chỉ nên dùng khi bé đã biết đứng vịn (thường là trên 9 tháng).
Cho bé ngồi xe tập đi bao lâu mỗi ngày là an toàn?
Với bé dưới 9 tháng: Tuyệt đối không dùng. Với bé đang tập đi (trên 10 tháng): Tối đa 15 phút/lần dưới sự giám sát chặt chẽ.
Làm sao thuyết phục ông bà không mua xe tròn cho cháu?
Hãy chia sẻ các bài báo khoa học, hình ảnh về tật chân vòng kiềng để ông bà hiểu rằng việc không dùng xe là để bảo vệ tương lai cho cháu.
Như vậy, câu trả lời cho vấn đề bé 6 tháng ngồi xe tập đi được chưa là chưa. Việc vội vàng cho con dùng xe tập đi quá sớm lợi bất cập hại, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về dị tật xương và tai nạn. Thay vào đó, ba mẹ hãy tạo điều kiện cho con được vận động tự do trên sàn nhà (trườn, bò) để cơ thể phát triển dẻo dai và khỏe mạnh nhất.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
