Bạn có biết rằng 90% não bộ của trẻ phát triển vượt bậc trong năm đầu đời? Liệu bạn có đang bỏ lỡ bất kỳ khoảnh khắc quan trọng nào trong hành trình kỳ diệu của con yêu?
Bài viết này Sakura Montessori sẽ cung cấp thông tin khoa học, chi tiết và dễ hiểu về các giai đoạn phát triển của trẻ từ 0-12 tháng, giúp cha mẹ có kiến thức vững vàng trong hành trình nuôi dạy con.
Bé 0-1 tháng tuổi: Chào thế giới!
Giai đoạn 0-1 tháng tuổi là khoảng thời gian bé làm quen với môi trường mới bên ngoài bụng mẹ. Lúc này, bé phát triển nhanh chóng về thể chất, giác quan và cảm xúc.
- Phát triển thể chất: Bé sơ sinh nặng 2.6 – 4.5kg, cao 46 – 56cm, có thể tăng 1kg và 2.5 – 4cm trong tháng đầu. (Tham khảo: Biểu đồ tăng trưởng của WHO)
- Phản xạ tự nhiên: Trong những ngày đầu đời, bé có nhiều phản xạ tự nhiên giúp thích nghi với môi trường mới, bao gồm: bú mẹ, nắm chặt, giật mình (moro).
- Giấc ngủ: Bé ngủ trung bình 16-18 tiếng/ngày, mỗi giấc 2-4 tiếng. Chưa phân biệt ngày – đêm, mẹ nên tạo môi trường yên tĩnh, hạn chế ánh sáng ban đêm để bé ngủ ngon.
- Phát triển vận động: Tháng đầu, bé chưa kiểm soát tay chân hay giữ đầu ổn định. Tummy time (nằm sấp) giúp bé phát triển cơ cổ và lưng.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé giao tiếp bằng khóc để biểu thị nhu cầu chẳng hạn như đói, ướt tã hay muốn được ôm ấp và bắt đầu nhận diện giọng mẹ.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé nhận diện khuôn mặt mẹ ở khoảng cách gần (20-30cm), thích nhìn hình ảnh có độ tương phản cao như đen – trắng, giúp kích thích thị giác.
- Phát triển cảm xúc và xã hội Ngay từ khi chào đời, bé cần ôm ấp, nhận biết giọng nói và nhịp tim mẹ để cảm thấy an toàn. Tiếp xúc da kề da giúp bé bình tĩnh, điều hòa nhiệt độ và gắn kết với mẹ.
Chăm sóc bé 0-1 tháng tuổi
- Cho bú mẹ/sữa công thức theo nhu cầu.
- Giữ ấm, vệ sinh rốn, thay tã thường xuyên.
- Tiếp xúc da kề da với bé để tăng cảm giác an toàn.
Bé 1-2 tháng tuổi: Những nụ cười đầu tiên
Tháng thứ hai, bé có sự thay đổi rõ rệt về thể chất, vận động và cảm xúc, với nụ cười đầu tiên là dấu mốc quan trọng.
- Về thể chất: Tháng thứ hai, bé tăng 600-800g và dài thêm 3-4cm. Cơ thể bé dần cứng cáp, đặc biệt là cổ, có thể nhấc đầu vài giây khi nằm sấp.
- Phát triển vận động: Cử động tay chân trở nên có chủ đích hơn, như vung tay và đạp chân mạnh mẽ.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé bắt đầu phát ra những âm thanh đầu tiên như “ê a”, đây là cách bé luyện tập để giao tiếp và đáp lại sự quan tâm từ cha mẹ. Ngoài ra, bé đã biết cười khi có người trò chuyện, phản ứng này được gọi là “cười xã hội”.
- Phát triển nhận thức: Thị giác cải thiện, bé nhận diện khuôn mặt và giọng nói quen thuộc. Bé cười nhiều hơn khi được âu yếm, tỏ ra vui vẻ và phấn khích với người quen.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé bắt đầu phản ứng rõ ràng hơn với sự quan tâm của người lớn, cười nhiều khi trò chuyện, âu yếm và tỏ ra vui vẻ. Bé cũng hào hứng, phấn khích khi nhìn thấy gương mặt quen thuộc của bố mẹ.
Chăm sóc bé 1-2 tháng
- Tương tác nhiều với bé bằng giọng nói, cử chỉ.
- Cho bé nằm sấp vài phút/ngày để tăng cường cơ cổ.
- Duy trì giấc ngủ khoa học.
Bé 3-4 tháng tuổi: Cứng cáp hơn & biết lẫy
Tháng này, bé yêu của bạn sẽ có những bước tiến đáng kể về thể chất và kỹ năng, trở nên cứng cáp và lanh lợi hơn.
- Phát triển thể chất: Cân nặng của bé có thể tăng gấp đôi so với khi mới sinh. Cổ bé giờ đã vững hơn nhiều, bé có thể giữ đầu thẳng khi bạn bế bé ngồi dựa.
- Phát triển vận động: Bé bắt đầu với tay để nắm lấy đồ vật khi chúng ở trong tầm tay. Ngoài ra, bé cũng thích chơi với bàn tay và bàn chân của mình, tự khám phá cơ thể và khả năng vận động.
- Phát triển ngôn ngữ: Bên cạnh những tiếng ê a, bé đã có thể cười thành tiếng khi được chọc cười. Thỉnh thoảng, bé còn phát ra những âm thanh như “gừ gừ”, thể hiện sự thích thú.
- Phát triển nhận thức: Bé nhận biết rõ giọng nói của mẹ và có phản ứng như quay đầu tìm kiếm khi nghe mẹ nói chuyện. Những món đồ có âm thanh cũng bắt đầu thu hút sự chú ý của bé, kích thích trí tò mò.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé rất thích những trò chơi tương tác đơn giản như “ú òa”, thường cười thích thú khi được chơi cùng. Ngoài ra, bé cũng tỏ ra hào hứng khi nghe nhạc, có thể vung tay, đá chân theo nhịp điệu.
Chăm sóc bé 3-4 tháng
- Cho bé nằm sấp thường xuyên để luyện cơ cổ.
- Tạo không gian kích thích thị giác, thính giác.
- Trò chuyện nhiều với bé để kích thích ngôn ngữ.
Bé 5-6 tháng tuổi: Chuẩn bị ăn dặm
Tháng thứ sáu đánh dấu một cột mốc quan trọng: bé đã sẵn sàng cho hành trình ăn dặm đầy thú vị.
- Phát triển thể chất: Một số bé có thể mọc chiếc răng đầu tiên trong giai đoạn này. cân nặng trung bình khoảng 7-8kg, tăng trưởng ổn định so với những tháng trước.
- Phát triển vận động: Bé có thể ngồi vững mà không cần hoặc ít cần bạn đỡ. Bé cũng có thể lật người từ sấp sang ngửa dễ dàng.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé bắt đầu bập bẹ các âm đơn như “ba”, “ma”. Đây là giai đoạn quan trọng để bố mẹ trò chuyện và kích thích khả năng ngôn ngữ của bé.
- Phát triển nhận thức: Bé dần nhận biết tên mình khi được gọi và có phản ứng bằng cách quay đầu hoặc chú ý đến người gọi. bên cạnh đó, bé rất thích thú với gương và hình ảnh phản chiếu của mình.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé bắt đầu có dấu hiệu “lạ người”, có thể bé sẽ khóc khi thấy người lạ. Khi cảm thấy không thoải mái, bé thường tìm kiếm sự an ủi từ cha mẹ hoặc người chăm sóc quen thuộc.
Hướng dẫn cho trẻ ăn dặm
- Chỉ bắt đầu khi bé có thể ngồi vững.
- Cho bé ăn dặm từ loãng đến đặc, không ép ăn.
Bé 7- 8 tháng tuổi: Tập bò
Tháng thứ 7 và 8 là giai đoạn bé yêu khám phá thế giới bằng cách di chuyển! Bé sẽ bắt đầu bò, mở ra một chân trời mới đầy thú vị.
- Phát triển thể chất: Bé tiếp tục tăng trưởng ổn định về chiều cao và cân nặng. tốc độ tăng cân có thể chậm hơn so với những tháng đầu nhưng bé vẫn phát triển khỏe mạnh.
- Phát triển vận động: Đây là giai đoạn bé tập bò. một số bé có thể bò rất thành thạo, trong khi một số bé khác có thể trườn, lết hoặc thậm chí bỏ qua giai đoạn bò để chuyển thẳng sang tập đứng và đi. ngoài ra, bé cũng có thể tự ngồi dậy từ tư thế nằm mà không cần hỗ trợ.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé bắt đầu hiểu một số từ đơn giản như “không”, “bế”, “bye bye”… bên cạnh đó, bé cũng có thể bập bẹ nhiều âm hơn, thể hiện sự háo hức khi được giao tiếp với cha mẹ và người thân.
- Phát triển nhận thức: Bé sẽ tìm kiếm đồ vật bị giấu, cho thấy bé đã hiểu rằng đồ vật vẫn tồn tại dù bé không nhìn thấy. đây là dấu hiệu cho thấy khả năng ghi nhớ và tư duy của bé ngày càng phát triển.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé rất thích chơi các trò chơi tương tác như ú òa, chi chi chành chành… ngoài ra, bé có thể bắt đầu tỏ ra sợ người lạ và quấn quýt cha mẹ nhiều hơn.
Cha mẹ nên làm gì?
- Tạo không gian an toàn: Đảm bảo sàn nhà sạch sẽ, không có vật nhỏ bé có thể cho vào miệng. Bịt ổ điện, che chắn các góc nhọn.
- Khuyến khích bé vận động: Đặt đồ chơi ở xa để bé bò tới lấy.
- Chơi cùng bé: Chơi các trò chơi tương tác, gọi tên đồ vật, hát cho bé nghe.
Bé 8-9 tháng tuổi: khám phá bằng tay và miệng
Giai đoạn 8-9 tháng tuổi, bé tiếp tục phát triển mạnh về vận động, ngôn ngữ và nhận thức. Bé tò mò hơn về thế giới xung quanh, thích sờ, nắm và đưa mọi thứ vào miệng để khám phá. cha mẹ cần chú ý đảm bảo an toàn cho bé khi chơi và vận động.
- Phát triển thể chất: Bé tiếp tục tăng cân và chiều cao, tuy nhiên tốc độ tăng trưởng có thể chậm hơn so với những tháng đầu đời.
- Phát triển vận động: Bé có thể đứng vịn vào đồ vật hoặc người lớn để giữ thăng bằng. Một số bé đã bắt đầu tập đi men theo thành giường, bàn ghế.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé có thể bập bẹ nói một vài từ đơn giản như “ba”, “ma”, thể hiện sự háo hức khi được giao tiếp.
- Phát triển nhận thức: Bé bắt chước hành động của người lớn, chẳng hạn như vỗ tay, lắc đầu hoặc đưa đồ vật cho cha mẹ.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé thể hiện sự gắn bó rõ rệt hơn với người chăm sóc chính, có thể quấy khóc nếu bị tách khỏi cha mẹ trong thời gian dài.
Cha mẹ nên làm gì?
- Hỗ trợ bé đứng bằng cách nắm tay hoặc dùng đồ chơi hỗ trợ tập đi.
- Khuyến khích bé bập bẹ bằng cách lặp lại âm thanh bé phát ra, cổ vũ khi bé nói được từ mới.
- Dành nhiều thời gian bên bé, ôm ấp, thể hiện sự yêu thương. Tập cho bé quen với người khác bằng cách để bé tiếp xúc với ông bà, người thân.
- Đảm bảo an toàn cho bé: Loại bỏ đồ vật nhỏ, loại bỏ đồ vật nhỏ, giám sát khi bé chơi.
Bé 9-10 tháng tuổi: vẫy tay chào tạm biệt
Bước sang tháng thứ 9-10, bé ngày càng linh hoạt hơn trong vận động, hiểu biết tốt hơn về môi trường xung quanh và có thể thực hiện những cử chỉ xã hội đầu tiên.
- Phát triển thể chất: Bé tiếp tục tăng trưởng đều đặn về cân nặng và chiều cao.
- Phát triển vận động: Bé đi men thành thạo dọc theo các đồ vật, có thể thử đứng mà không cần vịn trong giây lát.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé hiểu được nhiều từ hơn, bắt đầu phản ứng khi nghe tên mình hoặc các câu lệnh đơn giản như “lại đây”, “đưa mẹ”.
- Phát triển nhận thức: Bé bắt đầu hiểu khái niệm về thời gian, chẳng hạn như nhận ra rằng cha mẹ rời đi nhưng sẽ quay lại.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé biết vẫy tay chào tạm biệt, bắt đầu làm theo những yêu cầu đơn giản như vỗ tay, đưa đồ chơi cho cha mẹ.
Cha mẹ nên làm gì?
- Giao tiếp và chơi cùng bé: Nói chuyện với bé thật nhiều, giải thích cho bé về mọi thứ xung quanh. Chơi trò chơi tương tác (ú òa, trốn tìm…), đọc sách cho bé nghe.
- Dạy bé vẫy tay, vỗ tay, chỉ vào đồ vật và gọi tên. Nếu bé chưa muốn làm gì, đừng ép. Hãy tôn trọng nhịp độ phát triển của bé.
- An toàn: Đảm bảo không gian cho bé vận động an toàn, không có vật sắc nhọn, ổ điện không được che chắn.
- Không ép buộc: Khen ngợi: Khen bé khi bé làm đúng
Bé 10-11 tháng tuổi: những bước đi chập chững đầu tiên
Đây là thời điểm bé bắt đầu có những bước đi đầu tiên, thể hiện sự độc lập nhiều hơn trong các hoạt động hàng ngày.
- Phát triển thể chất: Bé tiếp tục tăng trưởng, số răng có thể nhiều hơn, giúp bé ăn thô tốt hơn.
- Phát triển vận động: Một số bé đã có thể tự bước đi vài bước mà không cần hỗ trợ. Những bé chưa đi được vẫn tiếp tục bò nhanh và đứng vững hơn.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé nói được nhiều từ đơn hơn như “bà”, “măm”, “nước”. Bé cũng có thể phát âm các âm tiết rõ ràng hơn.
- Phát triển nhận thức: Bé bắt đầu hiểu được mục đích của đồ vật, chẳng hạn như dùng thìa để múc thức ăn hoặc cầm lược để chải đầu.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé thích chơi trò đóng vai, chẳng hạn như giả vờ gọi điện thoại hoặc cho búp bê ăn.
Cha mẹ nên làm gì?
- Tạo không gian rộng, không có vật cản để bé tập đi. Luôn để mắt đến bé. Cổ vũ bé tập đi bằng cách vỗ tay, gọi bé, đặt đồ chơi ở xa để bé với tới.
- Không ép buộc: Nếu bé chưa sẵn sàng đi, đừng ép. Hãy để bé tự do vận động theo khả năng.
- Chơi và nói chuyện cùng bé: Chơi trò đóng vai, đọc sách, hát cho bé nghe. Gọi tên đồ vật, con vật, bộ phận cơ thể… để bé học từ mới.
- Chỉ cho bé đi giày khi ra ngoài. Khi ở trong nhà, nên để bé đi chân trần để cảm nhận tốt hơn.
Bé 11-12 tháng tuổi: Chúc mừng sinh nhật đầu tiên
Bé yêu của bạn đã sắp tròn một tuổi! Đây là cột mốc đánh dấu sự khép lại của giai đoạn sơ sinh và mở ra một chương mới với nhiều điều thú vị. Bé ngày càng độc lập, tự tin và thể hiện rõ cá tính riêng.
- Phát triển thể chất: Cân nặng của bé có thể tăng gấp ba so với lúc mới sinh, chiều cao cũng phát triển đáng kể.
- Phát triển vận động: Bé đi vững hơn, có thể tự đứng mà không cần hỗ trợ trong một khoảng thời gian dài hơn.
- Phát triển ngôn ngữ: Bé có thể nói được một vài từ có nghĩa, chẳng hạn như “mẹ”, “bố”, “bánh”. bé cũng hiểu nhiều từ và câu đơn giản hơn trước.
- Phát triển nhận thức: Bé bắt đầu nhận thức rõ hơn về bản thân, có thể nhận ra mình trong gương và thể hiện sự thích thú khi quan sát hình ảnh phản chiếu.
- Phát triển cảm xúc & xã hội: Bé thể hiện nhiều cảm xúc khác nhau, từ vui vẻ, hứng thú đến cáu kỉnh, ghen tị khi không được chú ý.
Cha mẹ nên làm gì?
- Tổ chức sinh nhật cho bé: Một bữa tiệc nhỏ, ấm cúng với gia đình và bạn bè sẽ là kỷ niệm đáng nhớ cho bé và cả gia đình.
- Tạo môi trường an toàn để bé khám phá và vận động
- Phát triển ngôn ngữ cho bé như: nói chuyện với bé thường xuyên, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, rõ ràng,….
- Dạy bé về giới hạn: Bắt đầu dạy bé về những điều được phép và không được phép làm. Sử dụng giọng nói kiên quyết nhưng nhẹ nhàng khi bé làm sai.
- Tìm trường mầm non cho bé (nếu có nhu cầu).
Câu hỏi thường gặp về các giai đoạn phát triển của trẻ 0-1 tuổi
Bé 0-1 tuổi thay đổi nhanh chóng từng ngày, từ vận động, ngôn ngữ đến dinh dưỡng. Bố mẹ hãy cùng khám phá những thắc mắc phổ biến để giúp con phát triển khỏe mạnh.
Khi nào thì bé biết lẫy, bò, ngồi, đi?
Mốc thời gian có thể khác nhau, nhưng trung bình bé lẫy khoảng 3-4 tháng, bò 6-10 tháng, ngồi vững 6-8 tháng và đi chập chững khoảng 9-15 tháng. Đừng quá lo lắng nếu con bạn hơi chậm hơn một chút.
Khi nào thì nên cho trẻ đi tiêm phòng và tiêm những loại vắc-xin nào?
Tiêm phòng là rất quan trọng để bảo vệ bé khỏi bệnh tật. Hãy tuân thủ lịch tiêm chủng Bộ Y Tế và tham khảo ý kiến bác sĩ về các loại vắc-xin cần thiết cho bé.
Làm thế nào để hỗ trợ phát triển ngôn ngữ cho trẻ 0-1 tuổi?
Trò chuyện với bé thường xuyên, kể cả khi bé chưa hiểu. Đọc sách, hát ru, gọi tên đồ vật xung quanh. Lắng nghe và đáp lại những âm thanh bập bẹ của bé.
Những vấn đề thường gặp về sức khỏe của trẻ 0-1 tuổi là gì?
Thường gặp nhất là các bệnh nhiễm trùng hô hấp (cảm, cúm, viêm phổi), tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón), hăm tã, sốt mọc răng. Chủ động phòng ngừa và đưa bé đi khám khi cần thiết.
Chế độ dinh dưỡng nào tốt nhất cho trẻ trong năm đầu đời?
Sữa mẹ là tốt nhất trong 6 tháng đầu. Sau đó kết hợp ăn dặm đầy đủ 4 nhóm chất (đạm, đường, béo, vitamin & khoáng chất) và tiếp tục bú mẹ đến 2 tuổi hoặc lâu hơn.
Hành trình phát triển kỳ diệu của bé từ 0-12 tháng tuổi
Hành trình phát triển của bé từ 0-12 tháng tuổi là giai đoạn kỳ diệu với vô vàn khoảnh khắc đáng nhớ. Việc hiểu rõ từng mốc phát triển giúp cha mẹ chăm sóc bé tốt hơn, đồng thời hỗ trợ bé phát triển toàn diện.
🔍 Bạn muốn tìm hiểu thêm về các giai đoạn phát triển của trẻ 0 – 1 tuổi? Hãy theo dõi https://sakuramontessori.edu.vn/ để nhận những thông tin hữu ích nhất!
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
