Bé vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay: 3 Cột mốc trong hành trình phát triển

Bé vỗ tay, vẫy tay, và chỉ tay là những hành động tưởng chừng đơn giản nhưng lại đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của bé yêu. Bài viết này Sakura Montessori sẽ cùng bố mẹ khám phá bộ ba cột mốc vàng này để đồng hành cùng con trong giai đoạn đặc biệt này.

Bé bắt đầu vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay khi nào? 

Chắc hẳn bạn đang nóng lòng muốn biết, khi nào bé yêu sẽ “bắt nhịp” với thế giới bằng những tràng vỗ tay đầu tiên, những cái vẫy tay ngộ nghĩnh, hay ngón trỏ bé xíu khám phá mọi điều xung quanh? Hãy cùng tìm hiểu “mốc thời gian” phát triển của bộ ba kỹ năng này để an tâm đồng hành cùng con bạn nhé!

Mốc thời gian vỗ tay, vẫy tay và chỉ tay

Để giúp bố mẹ dễ dàng hình dung, đây là bảng tóm tắt mốc thời gian trung bình bé đạt được các kỹ năng vỗ tay, vẫy tay và chỉ tay:

Giai đoạn bé vỗ tay linh hoạt

Thông thường, bé yêu sẽ bắt đầu vỗ tay trong khoảng từ 9 đến 12 tháng tuổi. Đây là thời điểm tuyệt vời để bố mẹ chứng kiến những tràng vỗ tay đáng yêu đầu tiên của con. Tuy nhiên, bố mẹ cũng đừng quá lo lắng nếu bé chưa vỗ tay vào đúng thời điểm này nhé.

Thực tế, có một “khoảng thời gian linh hoạt” khá rộng cho cột mốc vỗ tay, kéo dài từ 7 đến 15 tháng tuổi. Điều này có nghĩa là, nếu bé yêu nhà bạn bắt đầu vỗ tay trong khoảng thời gian này, thì hoàn toàn nằm trong giới hạn phát triển bình thường. 

Mỗi bé có một nhịp điệu riêng, và việc vỗ tay sớm hay muộn hơn một chút không nói lên bất cứ điều gì về khả năng của con bạn.

Bé vẫy tay khi nào? 

Cũng giống như vỗ tay, bé thường bắt đầu vẫy tay trong khoảng 9 đến 12 tháng tuổi. Thậm chí, một số bé có thể vẫy tay gần như đồng thời hoặc chỉ sau vỗ tay một chút. Bố mẹ sẽ vô cùng thích thú khi thấy bé bắt đầu bắt chước vẫy tay chào tạm biệt hay vẫy tay để thu hút sự chú ý của mọi người. Đây chính là những “tín hiệu” giao tiếp xã hội đầu tiên, vô cùng đáng yêu và ý nghĩa của bé.

Tuy nhiên, bố mẹ cũng cần lưu ý rằng, một số bé có thể vẫy tay sớm hơn, thậm chí có bé lại cần thêm thời gian để làm quen với hành động này. Điều quan trọng là bố mẹ hãy tạo ra một môi trường giao tiếp cởi mở, khuyến khích bé bắt chước và thực hành vẫy tay một cách tự nhiên, không gượng ép.

Bé khám phá thế giới xung quanh bằng cách chỉ tay

Đến cột mốc khoảng 12 tháng tuổi, ngón trỏ bé xinh của trẻ sẽ trở thành “công cụ” khám phá thế giới đầy thú vị. Đây là thời điểm bé bắt đầu thể hiện kỹ năng chỉ tay, một hành động tuy nhỏ bé nhưng lại chứa đựng bước tiến lớn trong sự phát triển nhận thức và giao tiếp của bé.

Kỹ năng chỉ tay thường xuất hiện muộn hơn một chút so với vỗ tay và vẫy tay. Bởi vì, chỉ tay không chỉ đơn thuần là một hành động vận động, mà còn đòi hỏi bé phải có khả năng phối hợp giữa vận động, thị giác và nhận thức về mục đích giao tiếp. 

Khi bé chỉ tay vào một đồ vật, đó là cách bé cho bố mẹ biết bé đang quan tâm đến điều gì, muốn bạn chú ý đến điều gì, hoặc thậm chí là muốn bố mẹ lấy giúp đồ vật đó.

Cẩm nang dạy bé yêu vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay

Bố mẹ muốn “biến” những buổi hướng dẫn bé vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay thành những giờ phút tràn ngập niềm vui và tiếng cười? Đừng lo lắng, mục này sẽ bật mí “cẩm nang” với những bí quyết và trò chơi đơn giản, dễ thực hiện tại nhà, giúp bạn và bé yêu có những khoảnh khắc học tập thật hiệu quả và đáng nhớ.

Dạy bé vỗ tay

Để giúp bé yêu làm quen với hành động vỗ tay, bố mẹ hãy bắt đầu thật sớm và biến việc “học” thành “chơi” nhé:

• Bắt đầu sớm bằng cách làm mẫu: Ngay từ khi bé còn nhỏ, bạn hãy thường xuyên vỗ tay trước mặt bé. Bé sẽ quan sát và ghi nhớ hành động này một cách tự nhiên nhất.
• “Cầm tay chỉ việc” – Hướng dẫn trực tiếp: Hãy nhẹ nhàng cầm hai bàn tay bé, vỗ vào nhau và đồng thời nói “Vỗ tay! Vỗ tay!”. Lặp lại động tác này nhiều lần, kết hợp với nụ cười và ánh mắt khuyến khích để tạo hứng thú cho bé.
• Vỗ tay theo điệu nhạc, bài hát: Bật những giai điệu vui tươi hoặc hát những bài hát có động tác vỗ tay quen thuộc. Bé sẽ vô cùng thích thú khi được hòa mình vào âm nhạc và bắt chước vỗ tay theo bạn.
• Biến thành trò chơi “Vỗ tay hoan hô”: Mỗi khi bé làm được một điều gì đó, dù là nhỏ nhất (ví dụ: tự ngồi vững, với được đồ chơi…), hãy vỗ tay hoan hô bé một cách nhiệt tình. Bé sẽ cảm nhận được sự vui mừng của bạn và dần liên kết hành động vỗ tay với sự khen ngợi, khích lệ.
• Luôn kiên nhẫn và tạo không khí vui vẻ: Hãy nhớ rằng, mỗi bé có tốc độ học hỏi khác nhau. Điều quan trọng là bạn hãy kiên nhẫn, tạo không khí thoải mái, vui vẻ và không gây áp lực cho bé.

Dạy bé vẫy tay

Vẫy tay không chỉ là một cử chỉ giao tiếp lịch sự mà còn là một “trò chơi” tương tác vô cùng thú vị với bé:

• Tạo tình huống giao tiếp thực tế: Hãy tận dụng mọi cơ hội trong ngày để thực hành vẫy tay cùng bé. Ví dụ, khi chào tạm biệt người thân, bạn bè, hàng xóm, hãy vừa vẫy tay vừa nói “Chào tạm biệt!”, “Bye bye!”. Hoặc khi đón ai đó, hãy cùng bé vẫy tay chào đón “Chào ông bà/bác/cô… đến ạ!”.
• “Vẫy tay đi con!” – Làm mẫu và khuyến khích bé bắt chước: Trong các tình huống giao tiếp, bạn hãy chủ động vẫy tay trước mặt bé và nói “Vẫy tay đi con!”. Bé sẽ quan sát và dần bắt chước theo.
• Trò chơi “Vẫy tay tạm biệt” các bạn thú: Hãy cùng bé chơi trò “tạm biệt” các bạn thú nhồi bông, búp bê, hoặc các đồ vật quen thuộc khác. Bạn có thể nói “Tạm biệt bạn gấu nhé! Vẫy tay chào bạn gấu nào!” và cùng bé vẫy tay.
• Bài hát vẫy tay vui nhộn: Có rất nhiều bài hát thiếu nhi có động tác vẫy tay minh họa. Hãy tìm và cùng bé hát, vận động theo những bài hát này để tăng thêm sự hứng thú và giúp bé ghi nhớ kỹ năng vẫy tay một cách tự nhiên.

Dạy bé chỉ tay

Chỉ tay là một kỹ năng phức tạp hơn một chút, nhưng bạn hoàn toàn có thể giúp bé làm quen và thành thạo bằng những cách sau:

• Tạo môi trường khám phá đầy thú vị: Hãy đặt những đồ vật mới lạ, hấp dẫn (ví dụ: đồ chơi phát nhạc, sách tranh nhiều màu sắc, quả bóng…) ở vị trí hơi xa tầm tay bé một chút. Quan sát xem bé có dùng ngón tay chỉ về phía đồ vật đó không. Nếu bé có vẻ muốn với lấy, hãy khuyến khích bé chỉ tay và bạn sẽ “biến” thành “người giúp việc” mang đồ vật đó đến cho bé.
• “Tên gì đây?” – Gọi tên đồ vật khi bé chỉ: Khi bé chỉ tay vào bất kỳ đồ vật nào, bạn hãy đáp lại bằng cách gọi tên đồ vật đó một cách rõ ràng, chậm rãi. Ví dụ, khi bé chỉ tay vào quả bóng, bạn hãy nói “À, đây là quả bóng!”, hoặc “Con muốn chơi với quả bóng đúng không?”. Điều này giúp bé liên kết hành động chỉ tay với tên gọi của đồ vật và phát triển vốn từ vựng.
• Cùng bé “đọc sách” bằng ngón tay: Chọn những cuốn sách tranh có hình ảnh to, rõ nét và cùng bé “đọc”. Khi đọc đến tên đồ vật nào, bạn hãy chỉ vào hình ảnh đó và khuyến khích bé bắt chước theo.
• Trò chơi “Chỉ và gọi tên các bộ phận cơ thể”: Hãy cùng bé chơi trò chơi “chỉ và gọi tên” các bộ phận trên cơ thể (mắt, mũi, miệng, tay, chân…) hoặc các đồ vật quen thuộc trong nhà (bàn, ghế, bát, thìa…). Bạn chỉ vào từng bộ phận/đồ vật và gọi tên, sau đó khuyến khích bé bắt chước lại hành động và lời nói của bạn.

Lo lắng khi bé chậm vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay? Hiểu đúng và hành động kịp thời 

Bố mẹ chợt nhận ra bé yêu vẫn chưa vỗ tay khi đã gần 1 tuổi, hoặc những cái vẫy tay, chỉ tay của con vẫn còn “mơ hồ” so với các bạn cùng trang lứa? Những lo lắng này là hoàn toàn tự nhiên. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cần quan tâm và cách hành động đúng đắn để bạn luôn vững tâm đồng hành cùng con nhé!

Nguyên nhân phổ biến khiến bé chậm đạt cột mốc

Trước khi quá lo lắng, bạn hãy biết rằng có rất nhiều nguyên nhân phổ biến có thể khiến bé yêu chậm hơn một chút trong việc đạt được các cột mốc vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay. Điều này không nhất thiết có nghĩa là bé đang gặp vấn đề về phát triển. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

• Bé tập trung phát triển kỹ năng khác: Trong giai đoạn phát triển, mỗi bé có thể ưu tiên phát triển một số kỹ năng nhất định trước. Ví dụ, có bé tập trung vào phát triển vận động thô (bò, trườn, đứng, đi) trước khi chú ý đến các kỹ năng vận động tinh như vỗ tay.
• Tính cách và cảm xúc của bé: Một số bé có tính cách hướng nội, ít thể hiện cảm xúc ra bên ngoài, hoặc đơn giản là bé cần nhiều thời gian hơn để quan sát và bắt chước các hành động mới. Điều này không ảnh hưởng đến khả năng phát triển của bé.
• Thiếu cơ hội quan sát và thực hành: Nếu bé ít được nhìn thấy người lớn vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay, hoặc ít có cơ hội tương tác, thực hành các kỹ năng này, bé có thể cần thêm thời gian để làm quen và học hỏi.
• Các yếu tố sức khỏe và thể chất: Trong một số trường hợp hiếm hoi, việc chậm đạt các cột mốc vận động có thể liên quan đến các yếu tố sức khỏe hoặc thể chất của bé. Tuy nhiên, điều này thường đi kèm với các dấu hiệu chậm phát triển khác và cần được chuyên gia đánh giá.

Dấu hiệu cần lưu ý và gặp chuyên gia

Mặc dù phần lớn các trường hợp chậm vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay là do các yếu tố sinh lý bình thường, bạn vẫn cần lưu ý một số dấu hiệu “báo động” sau đây. Nếu bé yêu có những dấu hiệu này, hãy sớm tìm kiếm sự tư vấn của bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia phát triển:

• Bé trên 15 tháng tuổi vẫn chưa có dấu hiệu vỗ tay, vẫy tay hoặc chỉ tay. Đây là một trong những dấu hiệu cần quan tâm nhất.
• Bé không có phản ứng hoặc ít chú ý đến các hành động vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay của người khác (ví dụ: không nhìn theo tay bạn khi bạn vẫy tay chào, không có vẻ thích thú khi bạn vỗ tay hoan hô).
• Bé chậm phát triển ở nhiều lĩnh vực khác chứ không chỉ riêng vận động tinh. Ví dụ: chậm lẫy, bò, ngồi, chậm nói, ít giao tiếp mắt, ít tương tác với người xung quanh.
• Bé có tiền sử sinh non, nhẹ cân, hoặc có các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến sự phát triển vận động.
• Bạn có bất kỳ lo lắng nào về sự phát triển của bé và cảm thấy cần được giải đáp bởi chuyên gia.

Các câu hỏi thường gặp về dạy bé vỗ tay

Các bậc cha mẹ thường có nhiều thắc mắc về dạy bé vỗ tay. Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp và câu trả lời hữu ích.

Bé nhà em 8 tháng rồi mà vẫn chưa biết vỗ tay, em có nên lo lắng không? 

Trả lời: Chưa cần lo lắng mẹ nhé, 7-15 tháng là khoảng bình thường. Quan trọng là bé phát triển tốt các kỹ năng khác và mẹ cứ tiếp tục khuyến khích bé học hỏi thêm ạ.

Em muốn dạy bé vỗ tay, nhưng không biết bắt đầu từ đâu và dạy như thế nào cho hiệu quả? 

Trả lời: Mẹ hãy bắt đầu làm mẫu thường xuyên, “cầm tay chỉ việc”, kết hợp âm nhạc, trò chơi và quan trọng nhất là kiên nhẫn, tạo không khí vui vẻ cho bé nhé!

Vỗ tay có lợi ích gì cho sự phát triển của bé vậy ạ? Em thấy nhiều bé khác biết vỗ tay sớm hơn con em, em có nên ép bé tập không? 

Trả lời: Vỗ tay tốt cho vận động tinh, nhận thức, giao tiếp của bé. Tuy nhiên, mẹ không nên ép bé tập mà hãy tạo môi trường khuyến khích, vui vẻ để bé học tự nhiên theo nhịp điệu riêng ạ.

Bé nhà em rất thích vỗ tay, nhưng vỗ tay rất mạnh và hay tự vỗ tay liên tục, em có nên lo lắng về điều này không? 

Trả lời: Thường thì không đáng lo nếu bé vỗ tay mạnh, liên tục khi vui. Mẹ quan sát thêm tình huống và các hành vi khác của bé. Nếu vẫn băn khoăn, mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ để an tâm hơn.

Ngoài vỗ tay ra, em nên khuyến khích bé phát triển những kỹ năng vận động tinh nào khác ở độ tuổi này? 

Trả lời: Ở độ tuổi này, mẹ có thể khuyến khích bé vẫy tay, chỉ tay, tập cầm nắm, nhặt đồ vật nhỏ, bóc mở đồ vật, vẽ nguệch ngoạc để phát triển vận động tinh toàn diện hơn ạ.

Bố mẹ cùng bé chinh phục bộ ba cột mốc vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay

Vậy là chúng ta đã cùng nhau khám phá hành trình phát triển đáng yêu của bé yêu qua bộ ba cột mốc vàng: vỗ tay, vẫy tay, chỉ tay. Hy vọng rằng, với những thông tin và “cẩm nang” thực hành trong bài viết, bạn đã có thêm kiến thức, sự tự tin và cảm hứng để đồng hành cùng con trên chặng đường trưởng thành diệu kỳ này.

Bạn có mong muốn được chia sẻ và học hỏi thêm kinh nghiệm nuôi dạy con từ các chuyên gia giáo dục sớm? Bạn muốn tìm hiểu về môi trường giáo dục Montessori chuẩn quốc tế, nơi bé được tự do khám phá và phát triển tiềm năng?

Hãy liên hệ ngay với Sakura Montessori – Đồng hành cùng cha mẹ kiến tạo tương lai vững chắc cho con yêu!

Lã Thị Phương Thảo

• Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM). 
• Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
• 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ

Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.