Nhìn con quay đi, khóc thét mỗi cữ bú chắc hẳn là khoảnh khắc làm tan nát trái tim bất kỳ người mẹ nào. Nỗi lo lắng càng lớn dần khi thấy cân nặng của con chững lại, khiến bạn không ngừng tự hỏi liệu mình đã làm sai ở đâu.
Thấu hiểu nỗi băn khoăn đó, bài viết này Sakura Schools, sẽ cùng cha mẹ giải mã nguyên nhân khiến bé 5 tháng lười bú và tìm ra giải pháp an toàn, hiệu quả nhất.
Nguyên nhân khiến bé 5 tháng biếng ăn
Tình trạng biếng ăn của bé có thể xuất phát từ hai nhóm nguyên nhân: cột mốc phát triển sinh lý hoặc dấu hiệu về sức khỏe. Phân biệt rõ hai nhóm này là chìa khóa giúp mẹ biết khi nào có thể yên tâm và khi nào cần hành động.
Nhóm 1: Những cột mốc phát triển tự nhiên
Nếu bé biếng ăn nhưng vẫn vui vẻ, hoạt bát, rất có thể con chỉ đang trải qua một giai đoạn phát triển bình thường. Những giai đoạn này thường chỉ kéo dài vài ngày đến một tuần và sẽ tự hết khi bé đã quen với kỹ năng mới.
- Biếng ăn sinh lý: Ở giai đoạn 5 tháng, bé tập trung toàn bộ năng lượng và sự chú ý để chinh phục các kỹ năng vận động mới như lật, trườn. Sự hào hứng này đôi khi khiến bé “quên” đi việc ăn uống.
- Mọc răng: Nướu sưng, đau và ngứa ngáy khiến việc bú mút trở nên vô cùng khó chịu. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Bé có thể kèm theo sốt nhẹ, chảy nhiều dãi và hay gặm đồ vật.
- Tuần khủng hoảng (Wonder Weeks): Đây là giai đoạn bộ não bé phát triển vượt bậc, khiến bé dễ cáu kỉnh, bám mẹ và thay đổi thói quen ăn ngủ. Bé có thể từ chối bú như một cách phản ứng lại với những thay đổi bên trong.
- Ham chơi, khám phá thế giới: Tầm nhìn của bé đã phát triển tốt hơn rất nhiều. Mọi thứ xung quanh như ánh sáng, màu sắc, âm thanh đều hấp dẫn hơn cữ bú nhàm chán. Đây là một dấu hiệu phát triển trí não tích cực.
Nhóm 2: Những dấu hiệu sức khỏe cần chú ý
Ngược lại, nếu bé biếng ăn kèm theo sự mệt mỏi, quấy khóc và khó chịu, mẹ cần đặc biệt quan sát để đưa con đi khám kịp thời. Đừng chủ quan bỏ qua các dấu hiệu bệnh lý tiềm ẩn.
- Rối loạn tiêu hóa: Các vấn đề như đầy hơi, chướng bụng, táo bón hoặc tiêu chảy khiến bụng bé khó chịu, dẫn đến việc không muốn ăn thêm.
- Tưa lưỡi (Nấm miệng): Các mảng trắng dày trên bề mặt lưỡi và trong khoang miệng có thể gây đau rát, khiến bé sợ hãi mỗi khi phải bú mút.
- Nhiễm khuẩn hô hấp hoặc tai, mũi, họng: Bé bị nghẹt mũi sẽ khó thở khi bú. Tình trạng viêm họng, viêm tai giữa gây đau khi nuốt cũng là lý do khiến bé từ chối ăn.
- Thiếu vi chất: Thiếu một số vi chất quan trọng như Kẽm hoặc Sắt cũng có thể ảnh hưởng đến vị giác và làm giảm cảm giác thèm ăn của trẻ.
Lưu ý: Nếu nhận thấy bé có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, cha mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ nhi khoa để được chẩn đoán chính xác và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
8 Giải pháp tại nhà giúp bé hợp tác hơn khi bú
Khi đã xác định bé biếng ăn do nguyên nhân sinh lý, mẹ có thể chủ động áp dụng những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả dưới đây.
1. Tạo không gian bú lý tưởng
Một môi trường yên tĩnh, ít ánh sáng và không bị xao nhãng có thể giúp bé tập trung tối đa vào cữ bú, thay vì mải mê quan sát thế giới xung quanh.
- Làm thế nào: Trước khi cho bú, hãy kéo rèm cửa, tắt tivi và các thiết bị gây ồn. Nhẹ nhàng đưa bé vào một góc riêng tư chỉ có mẹ và bé.
- Tại sao hiệu quả: Ở tuổi này, bé rất dễ bị phân tâm. Việc giảm thiểu các yếu tố kích thích sẽ giúp con tập trung vào việc ăn uống một cách trọn vẹn hơn.
2. Thay đổi tư thế bú
Đôi khi, một sự thay đổi nhỏ về tư thế cũng có thể mang lại hiệu quả bất ngờ, giúp bé cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn khi bú.
- Làm thế nào: Thử cho bé bú ở các tư thế khác nhau như nằm nghiêng, bế vác… Mẹ cũng có thể thử di chuyển nhẹ nhàng hoặc hát ru trong khi cho bé bú.
- Tại sao hiệu quả: Một tư thế mới có thể giúp giảm áp lực lên bụng bé (nếu bé bị đầy hơi) hoặc đơn giản là tạo ra sự mới mẻ, thú vị hơn cho bé.
3. Chia nhỏ cữ bú
Thay vì ép con ăn hết một lượng sữa lớn trong một lần, việc chia nhỏ các cữ bú sẽ giúp giảm áp lực cho cả mẹ và bé.
- Làm thế nào: Giảm lượng sữa mỗi cữ nhưng tăng số lần cho bú trong ngày. Ví dụ, thay vì bú 150ml/lần, có thể giảm xuống 90-100ml và cho bú nhiều lần hơn.
- Tại sao hiệu quả: Việc này phù hợp với dạ dày nhỏ của bé, giúp con không cảm thấy quá no hay bị ép buộc, từ đó dần dần chấp nhận lại việc ăn uống.
4. Không ép con ăn
Đây là nguyên tắc vàng quan trọng nhất. Việc ép buộc sẽ chỉ khiến tình trạng biếng ăn của bé trở nên tồi tệ và kéo dài hơn.
- Làm thế nào: Nếu bé quay đi hoặc khóc, hãy tạm dừng cữ bú. Nhẹ nhàng vỗ về con và thử lại sau khoảng 15-20 phút.
- Tại sao hiệu quả: Việc này giúp cữ bú không trở thành một “cuộc chiến” căng thẳng. Nó tạo cho bé một tâm lý tích cực, rằng việc ăn uống là một trải nghiệm dễ chịu và được tôn trọng.
5. Tăng cường vận động cho bé
Giúp bé tiêu hao năng lượng nhiều hơn sẽ kích thích cảm giác nhanh đói một cách tự nhiên, từ đó con sẽ có nhu cầu ăn uống tốt hơn.
- Làm thế nào: Tăng thời gian “tummy time” (nằm sấp khi thức), massage cho bé, hoặc cùng bé thực hiện các bài tập vận động chân tay nhẹ nhàng.
- Tại sao hiệu quả: Vận động không chỉ giúp bé khỏe mạnh, cứng cáp mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn và tạo ra cảm giác đói thật sự.
6. Cho bé bú khi con mơ màng
Nhiều em bé khó tính lại hợp tác rất tốt khi được cho bú trong trạng thái sắp ngủ hoặc vừa thức dậy, khi con còn đang mơ màng.
- Làm thế nào: Canh thời điểm bé thiu thiu ngủ hoặc vừa cựa mình tỉnh giấc để nhẹ nhàng đưa ti vào miệng bé.
- Tại sao hiệu quả: Ở trạng thái này, các phản xạ của bé hoạt động theo bản năng và ít có sự phản kháng do ý thức, giúp bé bú một cách tự nhiên.
7. Kiểm tra lại sữa và núm ti
Đôi khi vấn đề không nằm ở bé mà ở chính những thứ bé đang dùng. Một sự thay đổi nhỏ cũng có thể tạo ra khác biệt lớn.
- Làm thế nào: Nếu dùng sữa công thức, hãy đảm bảo sữa được pha đúng nhiệt độ. Với ti bình, kiểm tra xem kích thước và tốc độ dòng chảy của núm ti có phù hợp không.
- Tại sao hiệu quả: Núm ti quá cứng hoặc dòng chảy quá nhanh/chậm có thể khiến bé khó chịu. Sữa quá nóng hoặc quá nguội cũng làm bé không muốn bú.
8. Giữ tâm lý thoải mái cho mẹ
Bé rất nhạy cảm với cảm xúc của mẹ. Nếu mẹ căng thẳng và lo lắng, bé cũng sẽ cảm nhận được và trở nên bất an, khó hợp tác hơn.
- Làm thế nào: Hãy hít thở sâu, tự trấn an mình rằng đây chỉ là một giai đoạn. Nếu quá căng thẳng, mẹ có thể nhờ người thân khác cho bé bú thử.
- Tại sao hiệu quả: Một người mẹ bình tĩnh và vui vẻ sẽ truyền năng lượng tích cực cho con, giúp cữ bú trở thành khoảnh khắc gắn kết yêu thương thay vì áp lực.
Khi nào mẹ nên đưa bé đi gặp bác sĩ?
Đừng chần chừ hay cố gắng tự xử lý tại nhà nếu bé có bất kỳ dấu hiệu “đỏ” nào dưới đây.
- Sụt cân hoặc không tăng một chút cân nào trong suốt một tháng.
- Có dấu hiệu mất nước rõ rệt như tã khô hơn 6 tiếng, môi khô, mắt trũng, khóc không có nước mắt.
- Bé ngủ li bì một cách bất thường, mệt mỏi, rất khó đánh thức.
- Biếng ăn đi kèm sốt cao, nôn trớ liên tục hoặc tiêu chảy nặng.
- Trực giác của một người mẹ mách bảo có điều gì đó thực sự không ổn. Hãy luôn tin vào cảm nhận của mình.
Câu hỏi thường gặp về bé 5 tháng lười bú?
Bên cạnh các giải pháp trên, chắc hẳn mẹ vẫn còn nhiều thắc mắc riêng. Dưới đây là phần giải đáp cho những câu hỏi phổ biến nhất mà các bậc phụ huynh thường gặp phải trong giai đoạn này.
Bé lười bú có phải do thiếu canxi không?
Đây là một lầm tưởng phổ biến. Lười bú hiếm khi là dấu hiệu duy nhất của việc thiếu canxi. Trước tiên, mẹ nên xem xét các nguyên nhân sinh lý hoặc bệnh lý khác.
Tuy nhiên, nếu bé lười bú kèm theo các dấu hiệu như ra mồ hôi trộm, rụng tóc vành khăn, hay ngủ hay giật mình, mẹ nên cho bé đi khám để được tư vấn chính xác.
Sữa mẹ có vị lạ sau khi mẹ ăn đồ ăn lạ, phải làm sao?
Có, chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến mùi vị sữa. Nếu mẹ ăn các thực phẩm có mùi nồng (tỏi, hành, măng tây) hoặc quá cay, bé có thể nhận ra và từ chối bú. Mẹ hãy thử điều chỉnh lại chế độ ăn, uống nhiều nước và yên tâm rằng mùi vị sữa sẽ trở lại bình thường sau vài cữ bú.
Có nên đổi sữa công thức liên tục khi bé lười bú không?
Câu trả lời là không nên. Hệ tiêu hóa của bé cần thời gian để thích nghi với một loại sữa mới. Việc đổi sữa liên tục có thể làm tình trạng rối loạn tiêu hóa của bé tệ hơn. Mẹ chỉ nên đổi sữa khi có dấu hiệu không hợp rõ ràng (táo bón, tiêu chảy kéo dài…) hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
Bé sắp ăn dặm, có nên cho ăn sớm hơn khi con lười bú không?
Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trẻ nên bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính yếu. Việc cho ăn dặm sớm khi bé đang lười bú có thể tạo thêm áp lực lên hệ tiêu hóa non nớt và không giải quyết được gốc rễ vấn đề biếng bú.
Dùng xi-lanh bơm sữa cho con có được không?
Các chuyên gia y tế khuyến cáo tuyệt đối không nên làm điều này. Việc dùng xi-lanh để bơm sữa trực tiếp vào miệng bé có nguy cơ rất cao gây sặc, ngạt thở, dẫn đến viêm phổi. Hơn nữa, hành động này sẽ tạo ra một tâm lý sợ hãi, khiến bé càng ám ảnh việc ăn uống hơn.
Thấu hiểu dinh dưỡng, đồng hành cùng con khôn lớn
Tình trạng “lười bú” ở bé 5 tháng phần lớn là một dấu hiệu phát triển bình thường. Ở tuổi này, bé đã bú hiệu quả hơn (nhận đủ sữa trong thời gian ngắn hơn) và đồng thời rất dễ bị thế giới xung quanh làm cho phân tâm.
Do đó, thay vì lo lắng về thời gian hay thái độ bú của con, cha mẹ hãy tập trung vào những chỉ số sức khỏe quan trọng nhất:
- Lượng tã ướt hàng ngày có đủ không (thường là 5-6 tã/ngày)?
- Bé có tăng cân đều đặn theo biểu đồ không?
Nếu hai điều này vẫn ổn, cha mẹ có thể yên tâm. Nhưng nếu tã ít đi hoặc cân nặng của bé chững lại, đó mới là lúc cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
