Bạn thấy bé 5 tháng tuổi thường xuyên gồng cứng tay chân, co rút người lại bất chợt? Nhiều cha mẹ lo sợ bé bị rối loạn thần kinh, tăng trương lực cơ hay một vấn đề nguy hiểm nào đó. Đừng quá hoang mang.
Bài viết sau Sakura Schools sẽ giúp bạn phân biệt phản xạ sinh lý bình thường và dấu hiệu cảnh báo bệnh lý để xử lý kịp thời.
Gồng tay chân là gì? Biểu hiện thường gặp ở trẻ 5 tháng
Gồng tay chân là hành vi trẻ căng cứng cơ thể, siết chặt tay chân – có thể xảy ra khi bé phấn khích, khó chịu hoặc đang phản xạ thần kinh tự nhiên.
Hành vi này ở trẻ 5 tháng tuổi có thể trông rất đa dạng. Mẹ hãy quan sát kỹ các biểu hiện cụ thể của con:
- Tư thế: Tay bé nắm chặt, hai chân duỗi thẳng hoặc co cứng lại. Lưng có thể cong lên, ưỡn người ra sau.
- Biểu cảm: Mặt bé đỏ bừng, nhăn nhó, trông như đang dùng rất nhiều sức lực.
- Thời điểm: Hành vi này thường xuất hiện vào những lúc nhất định như khi bé phấn khích, khó chịu (đói, tã bẩn), khi rặn đi ngoài hoặc vươn vai lúc ngủ dậy.
- Dấu hiệu đi kèm: Điều quan trọng là mẹ cần để ý xem lúc gồng mình, bé có khóc thét, nôn trớ, co giật hay mắt nhìn vô định không.
Nguyên nhân bé 5 tháng hay gồng tay chân
Không phải mọi hành vi gồng người đều nguy hiểm. Phân biệt đúng nguyên nhân giúp cha mẹ chủ động theo dõi và ứng phó phù hợp.
Bé khám phá cơ thể
Hệ thần kinh và cơ bắp của bé đang trong giai đoạn phát triển vượt bậc. Việc gồng mình, duỗi tay chân là cách bé học cách điều khiển, phối hợp và cảm nhận sức mạnh của các bộ phận trên cơ thể mình.
Bé biểu đạt cảm xúc
Khi chưa thể dùng lời nói, cơ thể là công cụ giao tiếp chính của bé. Gồng mình có thể là cách bé thể hiện sự phấn khích tột độ khi thấy mẹ, vui sướng khi được chơi đùa, hoặc ngược lại là để biểu lộ sự khó chịu, mệt mỏi, bực bội.
Phản ứng với sự khó chịu trong cơ thể
Đây là phản ứng tự nhiên khi bé cảm thấy không thoải mái từ bên trong, chẳng hạn như khi bị đầy hơi, trào ngược dạ dày, co thắt ruột, hoặc đang buồn đi tiểu, đi tiêu.
Vươn vai khi thức dậy
Giống như người lớn, bé thường duỗi người và gồng mình để “đánh thức” các cơ bắp sau một giấc ngủ. Đây là một hành vi rất phổ biến và là dấu hiệu cho thấy bé sắp có một chu kỳ thức tỉnh mới.
Tập luyện cho kỹ năng vận động mới
Ở giai đoạn 5 tháng, bé đang tích cực chuẩn bị cho các cột mốc lớn như lật thành thạo, trườn, hoặc ngồi. Việc gồng mình có thể là cách bé “tập gym”, tăng cường sức mạnh cho các nhóm cơ cốt lõi ở lưng, bụng và cổ.
Phản ứng với kích thích đột ngột
Một tiếng động lớn, ánh sáng bất ngờ hay việc bị ai đó chạm vào đột ngột có thể khiến bé giật mình và gồng cứng người theo phản xạ tự vệ tự nhiên.
Khi nào hành vi gồng tay chân là dấu hiệu bất thường?
Một số biểu hiện đi kèm gồng tay chân có thể cho thấy bé đang gặp vấn đề về thần kinh hoặc thiếu vi chất cần được can thiệp sớm.
Nếu hành vi gồng người của bé đi kèm với bất kỳ dấu hiệu “cờ đỏ” (red flag) nào dưới đây, cha mẹ cần đưa bé đi khám sớm:
- Tần suất và thời gian bất thường: Cơn gồng diễn ra nhiều lần trong ngày, kéo dài và không có dấu hiệu thuyên giảm sau hơn 1 tuần.
- Kèm theo các dấu hiệu bệnh lý khác: Bé bị sốt, co giật (dù chỉ vài giây), bỏ bú, sụt cân, ngủ li bì, khó đánh thức.
- Kèm biểu hiện thần kinh: Trong cơn gồng, bé bị tím tái, có những cử động giật cục không kiểm soát, mắt nhìn vô định hoặc trợn ngược.
Cảnh báo quan trọng: Nếu bé có từ 2 dấu hiệu cảnh báo trở lên, cha mẹ nên đưa con đi khám bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có hướng can thiệp kịp thời.
Cách chăm sóc tại nhà khi bé hay gồng người
Một số thay đổi nhỏ trong chăm sóc và sinh hoạt hằng ngày có thể giúp bé giảm các phản xạ gồng người do sinh lý và hỗ trợ con phát triển vận động tốt hơn.
Massage thư giãn cho bé
Massage không chỉ là một liệu pháp vật lý giúp thư giãn cơ bắp mà còn là cách tuyệt vời để tăng cường sự kết nối tình cảm giữa mẹ và bé.
Các động tác vuốt ve, xoa bóp nhẹ nhàng giúp giải tỏa căng thẳng ở các khớp cơ, tăng tuần hoàn máu, và kích thích sản sinh hormone thư giãn, giúp bé cảm thấy dễ chịu và an toàn.
- Cách thực hiện:
- Sử dụng vài giọt dầu massage dành riêng cho trẻ sơ sinh (như dầu dừa, dầu hạnh nhân) và xoa ấm trong lòng bàn tay mẹ.
- Vuốt ve nhẹ nhàng từ vai xuống cánh tay, từ hông xuống gót chân. Dùng các đầu ngón tay xoay tròn mềm mại ở vùng lưng và bả vai.
- Thời điểm tốt nhất là sau khi bé tắm nước ấm hoặc trước khi đi ngủ, khi bé đang trong trạng thái thư giãn nhất.
Chia nhỏ cữ bú và vỗ ợ hơi kỹ
Gồng mình thường là phản ứng của bé khi hệ tiêu hóa bị khó chịu.
Việc bú một lượng sữa quá lớn trong một cữ có thể làm hệ tiêu hóa non nớt của bé bị quá tải, gây trào ngược hoặc đầy hơi. Chia nhỏ cữ bú giúp dạ dày của bé xử lý sữa dễ dàng hơn.
- Cách thực hiện:
- Thay vì cho bé bú một cữ dài, mẹ có thể giảm lượng và tăng số lần bú trong ngày.
- Đừng quên vỗ ợ hơi kỹ cho bé không chỉ sau khi bú xong mà cả ở giữa cữ bú để giải phóng lượng khí bé nuốt phải.
Tăng cường “Tummy time” đúng cách
Hoạt động nằm sấp khi thức không chỉ là bài tập mà còn là trò chơi khám phá thú vị cho bé.
Tummy time là bài tập “vàng” giúp tăng cường sức mạnh cho cơ cổ, lưng và vai. Khi các nhóm cơ này khỏe mạnh, bé sẽ kiểm soát cơ thể tốt hơn, giảm các hành vi gồng người không chủ đích. Hoạt động này còn giúp bé giải phóng lượng hơi thừa trong bụng, giảm đầy hơi.
- Cách thực hiện:
- Trải một tấm thảm chơi nhiều màu sắc, đặt đồ chơi yêu thích của bé ở phía trước để khuyến khích bé ngẩng đầu và vươn người tới.
- Bắt đầu với thời gian ngắn, chỉ 1-2 phút mỗi lần và tăng dần khi bé đã quen. Thực hiện nhiều lần trong ngày sẽ hiệu quả hơn một lần kéo dài.
Tạo môi trường sống yên tĩnh, thư thái
Hệ thần kinh của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm và dễ bị “quá tải” (overstimulated) bởi các kích thích từ môi trường.
Khi bị quá tải bởi tiếng ồn, ánh sáng mạnh hay hoạt động náo nhiệt, phản xạ tự nhiên của bé là gồng cứng người lại như một cách “tự vệ”. Một môi trường yên bình sẽ giúp hệ thần kinh của bé được thư giãn.
- Cách thực hiện:
- Trước giờ ngủ, hãy giảm bớt ánh sáng trong phòng, tắt tivi, và nói chuyện với giọng thì thầm.
- Khi có khách đến thăm, tránh để quá nhiều người ẵm bồng hay trêu đùa bé cùng một lúc.
Thường xuyên luân phiên tư thế cho bé
Giữ bé ở một tư thế quá lâu có thể gây mỏi và căng cơ.
Việc thay đổi tư thế giúp các nhóm cơ của bé được “nghỉ ngơi” luân phiên, tránh bị mỏi. Đồng thời, nó còn mang đến cho bé những góc nhìn mới về thế giới xung quanh, kích thích sự phát triển của não bộ và thị giác.
Cách thực hiện: Ngoài việc nằm ngửa, hãy bế vác bé, cho bé ngồi trong lòng mẹ (có hỗ trợ), hoặc đặt bé nằm nghiêng trên một chiếc gối mềm (luôn có sự giám sát của người lớn).
Khi nào cần đưa bé 5 tháng hay gồng tay chân đi khám?
Nếu các biện pháp tại nhà không cải thiện hoặc bé có biểu hiện bất thường đi kèm hành vi gồng người, cha mẹ nên đưa bé đi khám để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm.
Hãy đưa bé đến gặp bác sĩ ngay nếu quan sát thấy các dấu hiệu sau:
- Bé gồng người kèm theo sốt cao trên 38.5°C.
- Trong hoặc sau cơn gồng, bé có biểu hiện co giật nhẹ ở tay chân hoặc mắt nhìn vô định.
- Bé không tăng cân, bú kém hoặc bỏ bú kéo dài trên 3 ngày.
- Hành vi gồng người diễn ra với tần suất dày đặc, mức độ ngày càng tăng.
Khi thăm khám, bác sĩ có thể sẽ cần đánh giá toàn diện về thần kinh, trương lực cơ và tình trạng dinh dưỡng để tìm ra nguyên nhân chính xác nhất.
FAQs – Những câu hỏi thường gặp khi bé 5 tháng hay gồng tay chân?
Tổng hợp các thắc mắc thường gặp giúp cha mẹ an tâm hơn khi thấy con có biểu hiện gồng cứng tay chân bất thường.
Gồng tay chân có phải do thiếu canxi không?
Có thể là một trong những nguyên nhân. Tuy nhiên, cần theo dõi các dấu hiệu khác như đổ mồ hôi trộm, rụng tóc vành khăn hoặc xét nghiệm máu nếu bác sĩ chỉ định.
Bé gồng người khi ngủ có sao không?
Nếu bé chỉ vươn vai, gồng mình nhẹ vài giây rồi thả lỏng và ngủ tiếp, không kèm co giật hay sốt thì đây là hiện tượng sinh lý bình thường.
Có nên massage ngay khi thấy bé đang gồng người không?
Không nên. Hãy đợi bé thả lỏng hoàn toàn. Massage nhẹ nhàng sau khi tắm hoặc trước khi ngủ sẽ giúp cơ thể bé thư giãn và giảm tần suất gồng mình.
Gồng người liên tục là dấu hiệu bại não?
Không thể kết luận vội vàng. Bại não có nhiều dấu hiệu phức tạp khác. Cha mẹ cần đưa bé đi khám chuyên khoa nếu hành vi gồng cứng kéo dài và kèm theo các biểu hiện bất thường khác.
Tập vận động nhẹ có cải thiện được tình trạng này không?
Có. Các hoạt động như tummy time, chơi với bóng, tập với tay chân giúp bé tăng khả năng phối hợp và kiểm soát cơ bắp, từ đó giảm các hành vi gồng người do sinh lý.
Bé 5 tháng hay gồng tay chân hiểu đúng để chăm con đúng cách
Việc bé 5 tháng gồng mình phần lớn là cách bé thể hiện cảm xúc mạnh (như phấn khích, bực bội) hoặc đơn giản là đang phát triển cơ bắp một cách bình thường.
Tuy nhiên, hãy đưa bé đi khám khẩn cấp nếu hành vi này diễn ra bất thường: gồng cứng người thành từng chuỗi lặp đi lặp lại (đặc biệt khi vừa ngủ dậy) và mắt bé nhìn vô định. Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề thần kinh nghiêm trọng, cần được can thiệp ngay lập tức.
Cùng Sakura Montessori kiến tạo nền tảng đầu đời vững chắc cho bé yêu: https://sakuramontessori.edu.vn
- Giáo viên Montessori Quốc tế được chứng nhận bởi Hiệp hội Phát triển Montessori Quốc tế (IAPM).
- Tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội
- 13 năm kinh nghiệm làm việc với trẻ nhỏ
Vừa tốt nghiệp đại học, cô Lã Thị Phương Thảo đã bén duyên với Sakura Montessori và gắn bó đến nay đã được 13 năm. Trong một thập kỷ làm việc với các bạn nhỏ tại Sakura Montessori, cô Phương Thảo luôn theo đuổi phương châm giáo dục cá nhân hóa dựa vào thiên hướng phát triển, cá tính riêng của mỗi cá nhân trẻ cũng như phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ để đạt được hiệu quả cao nhất.
